matura polski darmowy kurs maturalny 2016matura polski darmowy kurs maturalny 2016

Lekcja 3 – Rodzaje literackie na przykładzie lektur z gwiazdką

Na początek proponuję krótką powtórkę z poprzedniej lekcji poświęconej stylom wypowiedzi.

Pytania kontrolne:

1. Jakie cechy ma styl potoczny?
2. Czym wyróżnia się przemówienie od innych stylów wypowiedzi?
3. Co to jest recenzja? Uwaga! Nie wyjaśniałam tego pojęcia – spróbuj samodzielnie podać cechy takiego tekstu. Sprawdź odpowiedź.

 

WSTĘP DO LEKCJI

To już trzecia lekcja, więc powoli będę przygotowywała Cię do napisania rozprawki na podstawie tekstu literackiego? :) Potrzebujesz do tego podstawowej wiedzy o literaturze i lekturach. Jak powtórzyć tak obszerny materiał?

Najważniejsze lektury lektury są oznaczone w podstawie programowej gwiazdką. Uporządkujemy wiedzę o tych lekturach, na początek, przypisując je, do właściwego rodzaju literackiego.

RODZAJE LITERACKIE

Wyróżniamy trzy rodzaje literackie. Poniżej przedstawiłam ich wyznaczniki:

  • w pierwszym (białym) okienku zobaczysz najważniejsze cechy rodzajowe,
  • w drugim, (pomarańczowym) okienku, znajdziesz zestaw lektur z gwiazdką.

W dalszej części kursu będziemy odwoływać się do tych lektur, więc będziesz miał jeszcze możliwość powtórzenia ich treści i problematyki.

 

epika liryka dramat

Już pewnie zauważyłeś, że część lektur to lektury gimnazjalne. Nowa matura nawiązuje do wiedzy i umiejętności zdobytych we wcześniejszym etapie edukacyjnym.

W tym miejscu zaproponuję Ci powtórzenie z trzech lektur z gwiazdką. Dobrałam je tak, by każda z nich należała do innego rodzaju literackiego. Zaczynamy! :)

 

PRZYKŁAD Z EPIKI

Przykład, od którego zaczniemy to ?Sklepy cynamonowe? Bruno Schultza. Warto powtórzyć najważniejsze zagadnienia związane z tą nie najłatwiejszą lekturą.

Epoka:

  • dwudziestolecie międzywojenne

Informacje porządkowe:

  • opowiadania Schultza odbiegają od tradycji, są nowatorskie, awangardowe
  • reprezentują nadrealizm w literaturze ? to znaczy, że obraz rzeczywistości, jaki tworzy pisarz, jest wytworem jego wyobraźni
  • wydarzenia w opowiadaniach nie układają się w logiczną całość, przypominają opis marzeń sennych

Treść opowiadania ?Sklepy cynamonowe?:

  • narratorem i jednocześnie głównym bohaterem jest chłopiec
  • w czasie rodzinnej wyprawy do teatru okazuje się, że jego ojciec zapomniał portfela, chłopiec zostaje wysłany do domu, by go szybko przynieść
  • temat opowiadania to wędrówka chłopca przez miasto
  • miasto zaczyna się zmieniać, nabiera cudownych, fantastycznych kształtów, staje się labiryntem
  • chłopiec zapragnął odwiedzić egzotyczne, pełne różnych ciekawych przedmiotów sklepy cynamonowe ? poszukuje ich
  • trafia w różne miejsca – do swojej szkoły, gabinetu dyrektora, podróżuje dorożką – wszystko co widzi, jest odrealnione jak sen
  • miejsca, do których trafia są nierzeczywiste, chłopiec przeżywa różne stany emocjonalne ? fascynacje, lęki, szczęście

Istotne zagadnienia:

  • rola dzieciństwa jako niezwykłego okresu w życiu człowieka
  • motyw ojca ? kupca, człowieka obdarzonego bogatą osobowością, twórcy, który pragnie zamienić się w ptaka (ptak jest tu symbolem poezji i marzeń)
  • zderzenie tradycyjnego świata z komercją i nowoczesnością (symbolem nowoczesności są sklepy przy Ulicy Krokodyli z wystawami pełnymi manekinów)

 

PRZYKŁAD Z LIRYKI

W tym miejscu zajmiemy się ?Bogurodzicą?, również nie najłatwiejszym tekstem.

Epoka:

  • średniowiecze

Informacje porządkowe:

  • pieśń religijna
  • pełniła rolę hymnu państwowego
  • nie znamy autora tekstu ani melodii
  • jest zabytkiem języka polskiego ? zawiera archaizmy czyli dawne formy językowe

Treść utworu:

  • rozpoczyna się uroczystym zwrotem do Maryi- to prośba wiernych o to, by Maryja wstawiła się za nimi u Jezusa
  • wierni zwracają się też do Syna Boga – Jezusa i powołują się na Jana Chrzciciela, proszą o wysłuchanie
  • modlitwa dotyczy prośby o godne życie na ziemi, a potem możliwość przebywania w raju

Istotne zagadnienia:

  • troje bohaterów tekstu: Maryja, Jezus, Jan Chrzciciel to nawiązanie do charakterystycznego motywu w średniowiecznej sztuce ? deesis (Jezus na tronie, Maryja i Chrzciciel po bokach), adresaci są pośrednikami w modlitwie do Boga
  • charakterystyczna dla średniowiecza wizja świata ? Bóg jest najważniejszy, a zwykły człowiek jest niegodny, by zwracać się do niego wprost, potrzebuje pośredników

 

PRZYKŁAD Z DRAMATU

Proponuję powtórkę z gimnazjum – przed nami II część ?Dziadów? Adama Mickiewicza.

Epoka:

  • romantyzm

Informacje porządkowe:

  • to dramat romantyczny, nietypowy, wydarzenia mają charakter fantastyczny, nierzeczywisty
  • akcja jest fragmentaryczna, nie ma tradycyjnego początku i końca
  • Mickiewicz inspirował się wierzeniami ludowymi ? tajemniczym obrzędem obchodzonym na cmentarzach ku czci zmarłych zwanym ?ucztą kozła?

Treść utworu:

  • w cmentarnej kaplicy Guślarz wzywa pokutujące duchy
  • pojawiają się następujące rodzaje duchów:
    1. Józio i Rózia ? duchy lekkie, nie zaznały w życiu cierpienia, otrzymują ziarenka gorczycy (bo cierpienie powinno być wpisane w życie człowieka)
    2. duch Złego Pana ? duch ciężki, pan był okrutny dla poddanych (brak miłosierdzia, miłości do drugiego człowieka jest najcięższym przewinieniem)
    3. Zosia ? duch pośredni, gardziła uczuciami, nie potrafiła pokochać (człowiek, który nie potrafi pokochać, nie zasługuje na życie wieczne)
    4. Widmo ? duch, który pojawił się bez wywoływania, już po zakończeniu obrzędu, jest powiązany z pasterką w żałobie (motyw nieszczęśliwej miłości)

Istotne zagadnienia:

  • problem winy i kary za grzechy i złe uczynki
  • istota i sens człowieczeństwa ? uświadamia je kontakt z zaświatami

 

PODSUMOWANIE

Powtórzyliśmy już sporo. Wiesz czym charakteryzują się trzy rodzaje literackie, potrafisz wymienić lektury, które należą do ścisłego kanonu. Następna lekcja wprowadzi nas w temat rozprawki interpretacyjnej.

 

Komentarze:

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

facebook