Na początek proponuję krótką powtórkę z poprzedniej lekcji poświęconej stylom wypowiedzi.
Pytania kontrolne:
1. Jakie cechy ma styl potoczny?
2. Czym wyróżnia się przemówienie od innych stylów wypowiedzi?
3. Co to jest recenzja? Uwaga! Nie wyjaśniałam tego pojęcia – spróbuj samodzielnie podać cechy takiego tekstu. Sprawdź odpowiedź.
WSTĘP DO LEKCJI
To już trzecia lekcja, więc powoli będę przygotowywała Cię do napisania rozprawki na podstawie tekstu literackiego? :) Potrzebujesz do tego podstawowej wiedzy o literaturze i lekturach. Jak powtórzyć tak obszerny materiał?
Najważniejsze lektury lektury są oznaczone w podstawie programowej gwiazdką. Uporządkujemy wiedzę o tych lekturach, na początek, przypisując je, do właściwego rodzaju literackiego.
RODZAJE LITERACKIE
Wyróżniamy trzy rodzaje literackie. Poniżej przedstawiłam ich wyznaczniki:
- w pierwszym (białym) okienku zobaczysz najważniejsze cechy rodzajowe,
- w drugim, (pomarańczowym) okienku, znajdziesz zestaw lektur z gwiazdką.
W dalszej części kursu będziemy odwoływać się do tych lektur, więc będziesz miał jeszcze możliwość powtórzenia ich treści i problematyki.
Już pewnie zauważyłeś, że część lektur to lektury gimnazjalne. Nowa matura nawiązuje do wiedzy i umiejętności zdobytych we wcześniejszym etapie edukacyjnym.
W tym miejscu zaproponuję Ci powtórzenie z trzech lektur z gwiazdką. Dobrałam je tak, by każda z nich należała do innego rodzaju literackiego. Zaczynamy! :)
PRZYKŁAD Z EPIKI
Przykład, od którego zaczniemy to ?Sklepy cynamonowe? Bruno Schultza. Warto powtórzyć najważniejsze zagadnienia związane z tą nie najłatwiejszą lekturą.
Epoka:
- dwudziestolecie międzywojenne
Informacje porządkowe:
- opowiadania Schultza odbiegają od tradycji, są nowatorskie, awangardowe
- reprezentują nadrealizm w literaturze ? to znaczy, że obraz rzeczywistości, jaki tworzy pisarz, jest wytworem jego wyobraźni
- wydarzenia w opowiadaniach nie układają się w logiczną całość, przypominają opis marzeń sennych
Treść opowiadania ?Sklepy cynamonowe?:
- narratorem i jednocześnie głównym bohaterem jest chłopiec
- w czasie rodzinnej wyprawy do teatru okazuje się, że jego ojciec zapomniał portfela, chłopiec zostaje wysłany do domu, by go szybko przynieść
- temat opowiadania to wędrówka chłopca przez miasto
- miasto zaczyna się zmieniać, nabiera cudownych, fantastycznych kształtów, staje się labiryntem
- chłopiec zapragnął odwiedzić egzotyczne, pełne różnych ciekawych przedmiotów sklepy cynamonowe ? poszukuje ich
- trafia w różne miejsca – do swojej szkoły, gabinetu dyrektora, podróżuje dorożką – wszystko co widzi, jest odrealnione jak sen
- miejsca, do których trafia są nierzeczywiste, chłopiec przeżywa różne stany emocjonalne ? fascynacje, lęki, szczęście
Istotne zagadnienia:
- rola dzieciństwa jako niezwykłego okresu w życiu człowieka
- motyw ojca ? kupca, człowieka obdarzonego bogatą osobowością, twórcy, który pragnie zamienić się w ptaka (ptak jest tu symbolem poezji i marzeń)
- zderzenie tradycyjnego świata z komercją i nowoczesnością (symbolem nowoczesności są sklepy przy Ulicy Krokodyli z wystawami pełnymi manekinów)
PRZYKŁAD Z LIRYKI
W tym miejscu zajmiemy się ?Bogurodzicą?, również nie najłatwiejszym tekstem.
Epoka:
- średniowiecze
Informacje porządkowe:
- pieśń religijna
- pełniła rolę hymnu państwowego
- nie znamy autora tekstu ani melodii
- jest zabytkiem języka polskiego ? zawiera archaizmy czyli dawne formy językowe
Treść utworu:
- rozpoczyna się uroczystym zwrotem do Maryi- to prośba wiernych o to, by Maryja wstawiła się za nimi u Jezusa
- wierni zwracają się też do Syna Boga – Jezusa i powołują się na Jana Chrzciciela, proszą o wysłuchanie
- modlitwa dotyczy prośby o godne życie na ziemi, a potem możliwość przebywania w raju
Istotne zagadnienia:
- troje bohaterów tekstu: Maryja, Jezus, Jan Chrzciciel to nawiązanie do charakterystycznego motywu w średniowiecznej sztuce ? deesis (Jezus na tronie, Maryja i Chrzciciel po bokach), adresaci są pośrednikami w modlitwie do Boga
- charakterystyczna dla średniowiecza wizja świata ? Bóg jest najważniejszy, a zwykły człowiek jest niegodny, by zwracać się do niego wprost, potrzebuje pośredników
PRZYKŁAD Z DRAMATU
Proponuję powtórkę z gimnazjum – przed nami II część ?Dziadów? Adama Mickiewicza.
Epoka:
- romantyzm
Informacje porządkowe:
- to dramat romantyczny, nietypowy, wydarzenia mają charakter fantastyczny, nierzeczywisty
- akcja jest fragmentaryczna, nie ma tradycyjnego początku i końca
- Mickiewicz inspirował się wierzeniami ludowymi ? tajemniczym obrzędem obchodzonym na cmentarzach ku czci zmarłych zwanym ?ucztą kozła?
Treść utworu:
- w cmentarnej kaplicy Guślarz wzywa pokutujące duchy
- pojawiają się następujące rodzaje duchów:
1. Józio i Rózia ? duchy lekkie, nie zaznały w życiu cierpienia, otrzymują ziarenka gorczycy (bo cierpienie powinno być wpisane w życie człowieka)
2. duch Złego Pana ? duch ciężki, pan był okrutny dla poddanych (brak miłosierdzia, miłości do drugiego człowieka jest najcięższym przewinieniem)
3. Zosia ? duch pośredni, gardziła uczuciami, nie potrafiła pokochać (człowiek, który nie potrafi pokochać, nie zasługuje na życie wieczne)
4. Widmo ? duch, który pojawił się bez wywoływania, już po zakończeniu obrzędu, jest powiązany z pasterką w żałobie (motyw nieszczęśliwej miłości)
Istotne zagadnienia:
- problem winy i kary za grzechy i złe uczynki
- istota i sens człowieczeństwa ? uświadamia je kontakt z zaświatami
PODSUMOWANIE
Powtórzyliśmy już sporo. Wiesz czym charakteryzują się trzy rodzaje literackie, potrafisz wymienić lektury, które należą do ścisłego kanonu. Następna lekcja wprowadzi nas w temat rozprawki interpretacyjnej.
Loading ...
Komentarze: