Jak poprawnie napisać charakterystykę?

Można powiedzieć, że najważniejszą część matury, jej trzon i podstawę stanowi ta, w której musisz napisać wypracowanie na wybrany przez siebie temat. Dlatego też wydaje mi się, że temu zagadnieniu musisz poświęcić szczególnie dużo czasu podczas przygotowań do egzaminu.

Dzięki dzisiejszej lekcji powtórzysz sobie najbardziej istotne elementy związane z tworzeniem tego rodzaju wypracowania pisemnego. Oczywiście, raczej nie będziesz proszony o napisanie wyczerpującej charakterystyki jakiegoś bohatera literackiego. Bardziej możliwe jest, że możesz zawrzeć fragmenty charakterystyki w swojej pracy, ta forma będzie tylko stanowiła jej niewielką część. Będzie niejako formą pomocniczą w stosunku do jakieś bardzo rozbudowanej wypowiedzi np. eseju, czy opowiadania. Mimo to warto wiedzieć, jakie są zasady jej tworzenia.

PO CO PISZE SIĘ CHARAKTERYSTYKĘ?

Charakterystyka jest to forma wypowiedzi, najczęściej pisemnej, która w bardziej lub mniej obszerny sposób (zależy od wybranej formy) opisuje na przykład: bohatera literackiego, czy jakąś osobiście znaną Ci osobę. Taka forma opisu kogoś skupia się przede wszystkim na wyglądzie zewnętrznym, zachowaniu danej osoby, życiu wewnętrznym, czy jej kontaktach z innymi ludźmi. Na tej podstawie, argumentując swoje zdania konkretnymi potwierdzającymi to fragmentami lektury tworzy się charakterystykę. Ważne, aby informacje, które przytoczysz stały się dla Ciebie punktem wyjścia do określenia własnej oceny danej postaci.

Pisanie charakterystyki to złożony proces, który wcale nie jest taki łatwy, bowiem wymaga zebrania dużej ilości wiadomości na temat opisywanego bohatera oraz ciekawego ich przedstawienia.

JAKIE SĄ RODZAJE CHARAKTERYSTYK?

• indywidualna (opisujesz jedną postać)
• zbiorowa (to opis pewnej grupy osób)
• porównawcza (polegająca na zestawieniu ze sobą dwóch postaci i wskazaniu podobieństw i różnić między nimi)
• pośrednia (oparta na analizie zachowania postaci, jej postaw i sposobów kontaktu z otoczeniem)
• zewnętrzna (przedstawia to, jak widoczna jest postać z zewnątrz)
• wewnętrzna (skupia się na charakterze danej osoby, jej cechach osobowości, zainteresowaniach, wiedzy, światopoglądzie i umiejętnościach)
• bezpośrednia (na podstawie tego, jak postać ukazana jest przez narratora)
• pośrednia (wynika z tego, jak postać postrzegana jest przez innych bohaterów)
• częściowa (przedstawienie bohatera z jednej strony, skupienie się na pewnym fragmencie jego osobowości)
• całościowa (przedstawia w całości daną postać, zarówno jej wygląd zewnętrzny, jak i jej usposobienie)

JAK WYGLĄDA SCHEMAT CHARAKTERYSTYKI ?

Przy pisaniu każdego rodzaju wypracowania konieczne jest zachowanie pewnej systematyki i zastosowanie właściwej kompozycji, tak, aby praca była czytelna. Punktem wyjścia, także przy tworzeniu charakterystyki jest oparcie się na poniższym schemacie:

1. WSTĘP
W tej części musisz ogólnie zaprezentować, kogo będziesz opisywał. To miejsce na wprowadzenie postaci, której dotyczy charakterystyka. Najlepiej, abyś wymienił postać z imienia i nazwiska. Warto także krótko napisać, kim jest ta osoba, czym się zajmuje oraz to, w jaki sposób ją poznałeś.

2. ROZWINIĘCIE
Ta część ma na celu szczegółowe zaprezentowanie bohatera. Musisz tutaj maksymalnie przybliżyć daną postać. Konieczne jest przedstawienie wyglądu zewnętrznego, cech psychicznych, wad i zalet postaci, warto zwrócić uwagę na jej uosobienie oraz stosunek do innych. Możesz wskazać także informacje o wartościach wyznawanych przez tę osobę.

3. ZAKOŃCZENIE
Jako podsumowanie Twojej pracy musisz wysnuć wnioski z przedstawionych wcześniej rozważań. Konieczne jest, abyś wyraził tutaj Twoją subiektywną opinię o bohaterze, stosunek do niej i ocenę jej zachowań. Warto także uargumentować, dlaczego Twoja opinia okazała się taka, a nie inna.

O CZYM TRZEBA PAMIĘTAĆ PISZĄC CHARAKTERYSTYKĘ?

1. Na początku przemyśl, w jaki sposób chcesz dokonać opisu, na co przede wszystkim chcesz zwrócić uwagę oraz jaki jest Twój stosunek do niej.
2. Zbierz jak najwięcej informacji o tej osobie i dokonaj ich selekcji.
3. Pisanie poprzedź skonstruowaniem planu Twojej wypowiedzi.
4. Opisując kogoś przedstaw go w taki sposób, aby uwypuklić w nim to, co jest w jego przypadku niepowtarzalne i wyjątkowe.
5. Nie wyliczaj bezmyślnie przymiotników opisujących postać, pisz charakterystykę w ciekawy sposób.
6. Opisując jakąś cechę odnoś się do wydarzeń z życia postaci, przytaczaj konkretne przykłady, które to potwierdzają.
7. Opisując bohatera korzystaj z cytatów, zawartych w lekturze lub podanym fragmencie tekstu, na którym pracujesz.
8. Unikaj powtarzania czasowników typu: „jest”, „ma”.
9. Opisuj postać wieloaspektowo, skupiaj się zarówno na jej wyglądzie, zachowaniu, wyznawanych wartościach i poglądach ludzi na jej temat.
10. Pamiętaj o subiektywnej ocenie bohatera, na podstawie wniosków, jakie wyciągnąłeś ze swojej pracy.

PODSUMOWANIE

Celem tej lekcji było przedstawienie Ci zagadnienia, jakim jest charakterystyka. Na pewno już nie raz pisałeś ją na lekcjach języka polskiego. Jednak przed maturą zawsze warto powtórzyć nawet kwestie, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się bardzo proste. Jako podsumowanie wszystkich informacji zapraszam Cię do obejrzenia poniższego filmiku:

K.M.