W czasie przygotowań do matury warto, abyś nieco dokładniej przyjrzał się niektórym autorom, ich dziełom oraz cechom ich twórczości. Dzięki temu lepiej zrozumiesz przekazywane przez tych twórców treści, a poznając dzieje ich życia odczytasz także kontekst historyczny, który często może być kluczowy.
Dlatego też w tej lekcji zapoznasz się z postacią Jana Kochanowskiego, uważanego za jednego z najwybitniejszych twórców epoki renesansu, który zyskał sławę nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Uznany został on za szczególny geniusz poetycki, który przez długi czas nie doczekał się następcy.
KRÓTKA BIOGRAFIA
Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku, natomiast zmarł w 1584 roku. Najbardziej znany jest, jako poeta, jednak działał także, jako dramaturg i tłumacz. Był nawet nadwornym poetą Stefana Batorego. Swoją rozległą humanistyczną wiedzę zdobywał w Akademii Krakowskiej, w Królewcu oraz w Padwie. Przez pewien czas wiele podróżował, po powrocie do ojczyny na stałe osiadł w Czarnolesie, który obecnie od razu kojarzony jest z tą postacią.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej informacji biograficznych o tym autorze zapraszam do obejrzenia filmu:
Pieśni
Bardzo znane są pieśni, które autor ten tworzył przez ponad 20 lat swojej działalności. W utworach tego typu przekazywał on swoje poglądy, refleksje, przemyślenia, rozmyślania i przekonania na wiele tematów. Dzięki różnorodności tych utworów możemy poznać Kochanowskiego z różnych perspektyw. Bowiem z jednej strony mogą one zachęcać do korzystania z życia, z drugiej skłaniają do refleksji i zadumy nad swoim życiem i zachowaniem.
„Pieśń świętojańska o sobótce”,
Hymn „Czego chcesz od nas Panie?„
Pieśń V „Pieśń o spustoszeniu Podola”,
Pieśń XIV „Wy, którzy Pospolitą Rzeczą władacie?„
Pieśń XXIV „Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony?”
Pieśń XX „Miło szaleć, kiedy czas po temu?„
Treny
Jednak chyba najbardziej charakterystyczny dla tego autora jest napisany przez niego cykl trenów, czyli utworów wyrażających cierpienie i żal po śmierci jakieś osoby. Kochanowski napisał je po śmierci jego małej córeczki, zatem utwory te były wyrazem jego smutku po stracie ukochanego dziecka oraz przykładem kryzysu egzystencjalnego, który w związku z tym przechodził. Cały cykl trenów autor oparł na schemacie epicedium, którego częściami były następujące elementy: exordium, laudacja, komploracja, konsolacja oraz exhortacja. Po kolei określenia te oznaczają: przedstawienie zmarłej osoby, następnie określenie zalet zmarłego, opisanie ogromu straty związanej z tą śmiercią, potem pocieszenie i napomnienie osoby opłakującej stratę bliskiej osoby. Jan Kochanowski napisał 19 trenów.
Fraszki
Na uwagę zasługują także pisane przez niego fraszki, czyli krótkie, wierszowane utwory poetyckie. Termin fraszka wprowadził do polskiej teorii literatury właśnie Jan Kochanowski. Zbiór tych utworów jest niezwykle różnorodny, przede wszystkim ze względu na szeroką tematykę, jaką w nich podejmował.Wyróżniamy fraszki oparte na jakieś idei, wyśmiewające pewne postawy, żartobliwe, miłosne, refleksyjne, czy filozoficzne. Zawsze zakończone są one swoistą puentą, podsumowaniem.
„Na lipę”,
„Na dom w Czarnolesie?,
„O żywocie ludzkim”,
„Na zdrowie”,
„Do snu”,
„O kapelanie”,
„O miłości”,
„Na swoje księgi”,
„Do Hanny”.
CO CHARAKTERYZUJE JEGO TWÓRCZOŚĆ?
Pisał na wiele różnorodnych tematów.
W swoich dziełach odzwierciedla to, co przydarzyło mu się w życiu, można zauważyć w nich odwołania biograficzne.
Opisując uniwersalne prawdy, przedstawia swoje opinie, doświadczenia, rozważania.
Jego poezja nawiązuje do klasycyzmu, a więc jest prosta i oparta na harmonii.
Widoczne są nawiązania do kultury i tradycji antycznej.
Swoją twórczością wyznaczał wzory dla wielu używanych dzisiaj gatunków, na przykład: pieśni, fraszki, sonetu, treny, czy sielanki.
Był pierwszym autorem, który napisał polską tragedię „Odprawa posłów greckich”.
Podsumowanie
Powyższe informacje wyraźnie wskazują, że warto znać postać tego poety. Warto także wspomnieć, że Kochanowski jest także określany, jako „poeta doctus”, czyli „poeta- uczony”. Dzięki swojej wybitnej twórczości Jan Kochanowski wyniósł się na wyżyny sławy, jednocześnie rozsławiając polską literaturę na całą Europę.
Loading ...
