Portal Studiowac.pl i Marlena Ledzianowska, właściciel YUPPIE – firmy specjalizującej się w kursach maturalnych z języka polskiego, zapraszają do kolejnej części darmowego kursu do matury z języka polskiego.
Najpierw jednak krótki test sprawdzający znajomość ostatniej lekcji. Odpowiedz na pytania, by uświadomić sobie poziom swojej wiedzy! Bądź uczciwy wobec samego siebie!
TEST SPRAWDZAJĄCY DO LEKCJI 2:
- Jakie trzy rodzaje literacki potrafisz wymienić?
- Co jest zasadniczym wyróżnikiem epiki?
- Co jest zasadniczym wyróżnikiem liryki?
- Co jest zasadniczym wyróżnikiem dramatu?
- Przedstaw w zarysie budowę dramatu klasycznego.
Treść lekcji:
Liryka kojarzy się przeciętnemu uczniowi z utworem, który powszechnie nazywany jest wierszem. W rzeczywistości jest to taki utwór, w którym osoba wypowiadająca się zwana podmiotem lirycznym przedstawia swoje subiektywne uczucia lub refleksje na jakiś temat w sposób bezpośredni lub pośredni.
Więcej na ten temat nauczę Cię na następnych lekcjach.
Po wstępie( o którym już była mowa) wypisuje się wstępne informacje o utworze, czyli określa typ liryki według wypowiedzi podmiotu lirycznego (liryka bezpośrednia, pośrednia, liryka zwrotu do adresata) oraz według tematu wiersza ( liryka refleksyjna, autotematyczna, miłosna itp.) Przy tym punkcie należy też określić temat utworu ( np. problem Holokaustu, manifest poetycki, cel i cel i sens życia).
Pamiętaj!
Do wykonania tego zadania niezbędna jest wiedza zawarta w następnych lekcjach.
W następnej kolejności należy określić sytuację lityczną, w jakiej znajduje się podmiot liryczny. Ten punkt nie dotyczy tego typu liryki, w której nie da się tego zrobić. Nauczę Cię tego.
Kolejne posunięcie to określenie podmiotu lirycznego ( np. autorski, pierwszoosobowy) na podstawie jego wypowiedzi. Możemy nazwać go koneserem sztuki, jeśli na ten temat wypowiada się ze znawstwem. Można nazwać go poetą, jeśli pisze o tworzeniu poezji lub filozofem, gdy snuje poważne refleksje filozoficzne. W tym punkcie trzeba też określić uczucia podmiotu lirycznego. Jest to proste w wypadku liryki bezpośredniej , a nieco trudniejsze w przypadku liryki pośredniej, kiedy kryją się one za światem przedstawionym. Wtedy potrzebna jest wyobraźnia i empatia. W języku polskim istnieje około stu nazw uczuć, ale uczniowie zwykle operują kilkoma.
Podaję przykłady:
Radość, smutek, żal, niepokój, miłość, nienawiść.
Rzadko kto pamięta, że uczuciami są też np:
nadzieja, nostalgia, czyli tęsknota za ojczyzną lub czasem minionym (częsta w polskiej liryce), beznadziejność, melancholia (nieuzasadniony smutek). W tym punkcie przedstaw też refleksje podmiotu lirycznego. Jeśli w utworze występują bohaterowie (zwykle są w utworach synkretycznych, np. balladzie), to trzeba ich dokładnie określić i scharakteryzować. Jeśli natomiast mamy do czynienia z liryką zwrotu do adresata, to trzeba określić ?liryczne ty? (adresat) obok ?lirycznego ja?(podmiot liryczny, nadawca), ustalić, kto jest ważniejszy: nadawca czy odbiorca. Szczegóły na ten temat w następnych lekcjach. Bądź cierpliwy i systematyczny, a wszystkiego się nauczysz!
Następny punkt klucza to zasadnicza interpretacja utworu poetyckiego, czyli dogłębne określenie tematu. Tu trzeba wykazać się umiejętnościami interpretatorskimi. O tym też później.
Kolejne punkty będą już dotyczyć formy wiersza, czyli budowy, środków poetyckich, rymów. Zatem określamy budowę, czyli kompozycję utworu. Trzeba policzyć strofy, wersy, sprawdzić, czy utwór jest regularny czy nieregularny, przyjrzeć się rymom (?.) lub stwierdzić bezrymowość wiersza (wiersz biały). Jeśli jest klamra kompozycyjna (koniec powtarzający myśl zawartą na początku), to nie można jej pominąć. Trzeba też zastanowić się czemu ona służy, czyli jaką funkcję spełnia. Później określamy język. Najpierw – ogólnie (poetycki, wyszukany lub prosty, komunikatywny), później bardziej szczegółowo. Wtedy szukamy środków poetyckich i określamy ich funkcje. To trudne zadanie, ale nauczę Cię.
Przykładowy klucz dotyczący analizy liryki może wyglądać następująco:
- wstęp: kilka zdań dotyczących tematu,
- wstępne informacje o utworze: określenie rodzaju liryki (bezpośrednia, pośrednia, zwrotu do adresata, refleksyjna, miłosna, religijna itp.),
- określenie sytuacji lirycznej,
- określenie podmiotu lirycznego (kim jest, jaki to typ podmiotu lirycznego, jakie uczucia wyraża),
- rdzeń tematu: właściwa interpretacja utworu,
- budowa i język utworu: zwrotki, wersy, rymy, środki poetyckie i ich funkcje,
- wnioski.
Tak wygląda schemat klucza do analizy liryki. Na jego podstawie można pisać wypracowanie maturalne.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Autorem kursu jest Marlena Ledzianowska właściciel YUPPIE – firmy specjalizującej się w kursach maturalnych z języka polskiego. Marlena Ledzianowska jest absolwentką filologii polskiej na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Podyplomowych Studiów Public Relations w WSB w Toruniu. Pracowała w różnych typach szkół przez 12 lat. Uczyła języka polskiego, kultury języka polskiego oraz retoryki dziennikarskiej. Od ponad dziesięciu lat przygotowuje do matury z języka polskiego z ogromnym powodzeniem. Jej uczniowie osiągają zwykle wyniki powyżej 80% punktów zarówno w przypadku matury rozszerzonej, jak i podstawowej. Najlepsi zdają maturę pisemną na ponad 90%, a ustną na 100%. Przeczytaj więcej…
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Loading ...
