Dwudziestolecie międzywojenne jest epoką, która trwa po zakończeniu Młodej Polski i jest niezwykle ciężka dla naszej ojczyzny. Pozostaje ważnym okresem w historii, a wiedza na jej temat na pewno przyda Ci się na egzaminie maturalnym z języka polskiego.
Literatura dwudziestolecia międzywojennego
Utworami, które powstały w trakcie trwania epoki dwudziestolecia międzywojennego są:
- Granica Zofii Nałkowskiej
- Sklepy cynamonowe Bruno Schulza
- Ferdydurke Witolda Gombrowicza
- Przedwiośnie Stefana Żeromskiego
Kto tworzył w dwudziestoleciu międzywojennym?
Zofia Nałkowska żyła na przełomie XIX i XX wieku. Zadebiutowała jako poetka w wieku czternastu lat w Przeglądzie Tygodniowym wierszem Pamiętam. Szybko jednak przerzuciła się z poezji na prozę. Pisarka angażowała się społecznie, tworząc Związek Zawodowy Literatów Polskich. Doświadczenie wojny sprawiło, że w swoich utworach szczegółowo analizowała ludzką naturę. Po śmierci pisarki, jej nazwiskiem nazwano jeden z kraterów na Wenus.
Bruno Schulz żył na przełomie XIX i XX wieku. Jego dzieła cechują się żywą ekspresją i barwnym językiem. Zanim zajął się jednak literaturą, początkowo brał na tapet twórczość plastyczną. W swoich dziełach często podejmował motyw zetknięcia dwóch światów, kobiety i mężczyzny. Napisał jedynie dwa tomy opowiadań, w których przedstawiał obraz żydowskiego życia. Jego proza charakteryzuje się bogatym w archaizmy i poetyckim językiem.
Witold Gombrowicz żył w XX wieku. Ferdydurke było jego pierwszą powieścią, zjednała sobie zwolenników i przeciwników. Autor w swoich utworach bawił się polską tradycją, tworząc uniwersalne dzieła. Pisał dramaty, eseje i powieści. Jego utwory zostały przetłumaczone na ponad 30 języków. Gombrowicz dyskutuje w nich z polskim romantyzmem.
Gatunki literackie dwudziestolecia międzywojennego
Gatunkami, które wywodzą się z dwudziestolecia międzywojennego są:
- powieść awangardowa
- powieść fantasy
- antyutopia
Powieść awangardowa
Gatunek ten zrywa z wyznacznikami literatury realistycznej. Zniekształceniu ulega spójnośc akcji i związek przyczynowo-skutkowy. Świat przedstawiony w takiej powieści zawiera groteskę, oniryzm i surrealizm. Skupia się przede wszystkim na treści i wartościach, jakie może przekazać za jej pomocą.
Powieść fantasy
To odmiana literatury fantastycznej, w której świat przedstawiony łączy realizm z niemożliwym. Czasoprzestrzeń powieści oparta jest na obyczajach i wierzeniach. Fabuła jest pełna magicznych wydarzeń i nie zwalnia tempa. Dotyczy najczęściej walki dobra ze złem.
Antyutopia
To literackie wyobrażenie przyszłości, w której mamy do czynienia z totalitarnym porządkiem w społeczeństwie. Los jednostki zależy najczęściej od zewnętrznego sterownika, na przykład państwa, a wolność i humanitaryzm nie istnieją.
Liryka w dwudziestoleciu międzywojennym
Z liryki, która powstała w tej epoce, możemy wyróżnić:
- lirykę inwokacyjną
Liryka inwokacyjna
To utwory będące wyznaniem, apelem bądź manifestem. Podmiot liryczny zwraca się tutaj bezpośrednio do adresata lirycznego. Taki typ liryki pozwala na ukazanie uczuć podmiotu lub jego refleksji.
Dramat w dwudziestoleciu międzywojennym
Z dramatu, który powstał w tej epoce, możemy wyróżnić:
- dramat awangardowy
Dramat awangardowy
Zrywa z zasadami tradycyjnego dramatu. Czasoprzestrzeń często jest zachwiana, a autor wykorzystuje do tego groteskę lub absurd. Akcja jest zbiorem luźnych epizodów, których nie wiąże przyczyna i skutek. Dramat awangardowy to połączenie komizmu, liryki i tragizmu. Postaci nie posiadają rozbudowanych charakterów, a budowa utworu obrazuje przypadkowość ludzkiego losu i kryzys humanizmu.
Epika w dwudziestoleciu międzywojennym
Z epiki, która powstała w tej epoce, możemy wyróżnić:
- powieść parabolę
- powieść polityczną
Powieść parabola
Parabola to inaczej przypowieść, w której pod dosłownym sensem kryje się inne znaczenie. To gatunek, w którym brak określonej dokładnie czasoprzestrzeni, a bohaterowie często posiadają jedynie imiona bądź pseudonimy. Ten zabieg przekreśla indywidualizm. Miejsce akcji czasami ma charakter metaforyczny.
Powieść polityczna
To typ powieści, którego fabuła najczęściej skupia się na walkach o władzę. Gatunek jest inspirowanym sytuacją polityczną, która rozgrywa się w czasie powstawania takiej powieści.
Wzorzec postawy w dwudziestoleciu międzywojennym
Poeta-uczestnik żył zazwyczaj w wielkim mieście i znał realia robotniczych przedmieść. Posługiwał się językiem potocznym, który nie stronił od wulgaryzmów i ulicznej gwary.
Podsumowanie
Epoka dwudziestolecia wojennego lubi pokazywać się na maturze przy okrągłych rocznicach ważnych wydarzeń z dziejów Polski. Ale nie tylko. Podczas nauki weź pod uwagę jej ważnych twórców i dzieła literackie, a zdobyta wiedza o epoce pozwoli Ci otrzymać satysfakcjonujący wynik.
J.K.
Loading ...
