Zawód: Krytyk literacki

Czym właściwie jest krytyka literacka?

Krytyka zajmuje się interpretacją, oceną i komentowaniem dzieł artystycznych i literackich. Co ważne, nie jest to typowo dziedzina naukowo-badawcza, raczej pozwala wyrażać przekonania ideowo-artystyczne.

Wykształcenie krytyka literackiego

Kierunek, który zapewni odpowiednie kompetencje do tego zawodu, to na pewno filologia polska. Pozwala na pełne poznanie języka, historii, kontekstów i dzieł literatury. Więcej szczegółów na temat tego kierunku, można przeczytać tutaj.  Na filologii II stopnia można wybrać specjalność krytykę literacką, zaś na niektórych uczelniach (w Lublinie czy w Krakowie) istnieją Katedry Krytyki Literackiej przeznaczone właśnie dla studentów filologii i polonistyki, którzy chcą dalej iść w tym kierunku.

Rynek pracy

Nie ma dużego zapotrzebowania na ten zawód zwłaszcza, że jego rola znacznie w dzisiejszych czasach spadła. W dobie Internetu i możliwości wydawania opinii i ocen na każdy temat, krytyka literacka jako specjalizacja straciła na znaczeniu i poważaniu. Niemniej jednak absolwenci wcześniej wymienionych kierunków mogą się ubiegać o pracę w wydawnictwach, redakcjach, instytucjach kulturowych – ogólnie szeroko pojętym świecie kultury i sztuki.

Ile zarabia krytyk literacki?

Trudno określić, ile wynosi płaca na tym stanowisku. Wszystko zależy od tego, gdzie jest się zatrudnionym i ile ma się za sobą doświadczenia. Na początku (właściwie jak w każdym zawodzie) nie można liczyć na ogromne sumy pieniędzy, a i po latach pracy zarobki cały czas mogą być niskie. Jeśli jednak pracujemy w wydawnictwie czy redakcji o skali ogólnopolskiej, nasze nazwisko jest już rozpoznawalne i cenione w branży, płaca na pewno osiąga wysokie sumy. Portal moja-pensja.pl wskazuje, że średnie wynagrodzenie to 5200 – 6600zł, Nieliczna grupa krytyków zarabia nawet powyżej 7000zł.

Dodatkowe informacje o zawodzie:

Istnieje Dekalog Krytyka czyli zasady, którymi powinien kierować się każdy pracujący w tym zawodzie:

1. Zawsze przeczytać książkę, o której zamierza się pisać – jeśli to możliwe, do końca.
2. Ustalić wewnętrznie, do jakiej konkluzji dążymy – to wpływa na kształt zamierzonego tekstu. Inaczej mówiąc: nie czekać aż konkluzja rozwinie się w trakcie pisania.
3. W przypadku poezji: nie być poetyckim, nie liryzować.
4. W przypadku prozy: nie snuć własnych fabuł, ani nie dopisywać możliwych lepszych rozwiązań („ja bym to zrobił tak…”).
5. W przypadku uzasadnionego gniewu na grafomana dostarczyć dowodów na grafomaństwo – nie tylko wyśmiewać, ale również pouczać (jednak). Litość nie jest wskazana.
6. Nie zapuszczać się, bez przygotowania, na teren nauk innych: nagminne są obecnie aluzje filozoficzne, oparte często na domniemaniach. Jeśli nie mamy pewności, iż dany pisarz był / jest heglistą, kantystą, egzystencjalistą, deridiańczykiem itd. – lepiej to opuścić. To samo odnosi się do buszowania na terenie nauk społecznych, politycznych, historycznych, a także ścisłych (i to się zdarza).
7. Powyższe nie oznacza jednak, iż nie należy mieć tzw. ogólnego przygotowania. Owszem, należy o nie zadbać, co oznacza czytanie innych książek niż ta, którą aktualnie recenzujemy, a także sprawdzenie, czy może ktoś inny nie napisał już wcześniej tego samego, co właśnie z mozołem wymyślamy.
8. Nie poddawać się terrorowi mainstreamu, bowiem mainstream nie zawsze ma rację.
9. Nie tępić cudzych poglądów: pamflet i paszkwil to bardzo trudne gatunki, trzeba je dobrze opanować.
10.  Krytyk idealny: takiego nie ma, ale do ideału zawsze należy dążyć.

Opinie o zawodzie

„Sądzę, że ważna jest umiejętność krytycznego myślenia, erudycja, znajomość kultury i w miarę wysoki poziom poprawności językowej, aby korektorzy nie mieli pełnych rąk roboty” – tak określa umiejętności potrzebne w tym zawodzie Sylwia, studentka krytyki literackiej drugiego stopnia.

„Profesja związana z nieustającym czytaniem i poznawaniem nowych dzieł. To, moim zdaniem, podstawowy wymóg tego, aby być wartościowym krytykiem literackim. Potrzebna jest też miłość do książek – robisz coś dobrze, jeżeli wkładasz w to serce” – opisuje swój zawód Alicja, pracująca jako krytyk od 3 lat.

Źródła:  krytyka.polonistyka.uj.edu.pl,  moja-pensja.pl

A.Szczykutowicz