Netflix na maturze?

Na maturze z języka polskiego, zarówno tej pisemnej na poziomie podstawowym i rozszerzonym, jak i na egzaminie ustnym należy odwołać się do tekstów kultury. Czy można odwołać się do serialu oglądanego na Netflixie, plakatu czy rzeźby? Które teksty kultury nie są mile widziane przez egzaminatorów?

Tylko „Pan Tadeusz” i „Lalka”?

Lektury z gwiazdką mogą się okazać niewystarczające na maturze – nawet na poziomie podstawowym. Na egzaminie na tym poziomie wymagane jest pełne ujęcie problemu, uwzględniające różnorodność kultury.Dlatego warto wziąć pod uwagę teksty kultury również spoza szkolnego programu. Ponadto na egzaminie ustnym może trafić się tekst ikonograficzny, który będzie trzeba zinterpretować.

Czym jest tekst kultury?

Posłużę się tu definicją z repetytorium z Nowej Ery (2015):

jest to wytwór człowieka mający wartości materialne i duchowe stanowiący formalno-treściową całość uporządkowaną według oreślonych reguł, poddający się interpretacji na poziomie dosłownym i symbolicznym

Tekstami kultury są m.in. teksty literackie, spektakle, filmy, piosenki, rzeźby czy obrazy. Ważnym wyznacznikiem jest cel powstania danego tekstu, nie może być on użytkowy (tak jak np. pismo z urzędu), musi nieść ze sobą przesłanie i skłaniać do refleksji.

Do jakich tekstów kultury się odwoływać?

W tym akapicie pomijam lektury, które są najbardziej oczywistym i często obowiązkowym wyborem. Ważniejsza niż forma tekstu kutury: ikonografika, tekst literacki, film, rzeźba itd. jest jego wartość artystyczna. Najlepsze są te teksty, które poruszają ważne tematy w interesujący sposób. Z pewnością dobrym wyborem są utwory doceniane pod względem artystycznym, czyli nagrodzone prestiżowymi nagrodami oraz te autorstwa zasłużonych twórców.

Jakie teksty kultury pomijać?

Na pewno lepiej zrezygnować z tekstów, które mają znikomą wartość artystyczną. Należą do nich m.in.: cieszące się dużą popularnością seriale paradokumentalne, poradniki, wywiady z gwiazdami popkultury, powieści erotyczne.Nad wartością niektórych filmów i seriali można by się zastanowiać. Kiedy chcesz wykorzystać tekst kultury podczas pisania rozprawki maturalnej i masz wątpliwości co do jego wartości najlepiej zadać sobie następujące pytania:

• czy utwór został doceniony i uznany?
• czy tekst realizuje dany temat w sposób pogłębiony i oryginalny?
• czy forma utworu jest ciekawa?

Jeśli jest to kultura popularna jedynie odtwarzające pewne schematy, np. kryminału, lepiej z niej zrezygnować.

UWAGA! Teksty, do których odwołujesz się na maturze z języka polskiego muszą posiadać polskie tłumaczenie i być ogólnie dostępne, to oznacza, że egzaminator może nie przyznać punktów za przytoczenie anglojęzycznej piosenki czy przywołanie amatorskiego spektaklu, który nie był rejestrowany przez media.

Co z serialami?

Najwięcej wątpliwości, także wśród polonistów, wywołuje odwoływanie się do seriali i filmów, które są coraz powszechniej oglądane, m.in. przez Netflix. Duża część filmów dostępnych na tym serwisie to tytuły nagrodzone (np. Oscarem) czy autorstwa uznanych reżyserów (np. Wajdy). W związku z tym z pewnością można korzystać z tych utworów. Jeśli chodzi o seriale autorstwa Netflixa wszystko zależy od tematu wypracowania, konkretnego serialu i w dużej mierze od umiejętności interpretacyjnych odbiorcy. Jeśli sprawnie poruszasz się po świecie kultury, a samodzielna interpretacja i analiza nie sprawiają Ci trudności,
z pewnością umiejętnie skorzystasz z poznanych tekstów kultury i wyciągniesz z nich ciekawe wnioski. Jeśli pojawią się wątpliwości, możesz skorzystać z pytań wymienionych powyżej.Warto odwoływać się do filmów i seriali podczas rozprawek pisanych na lekcje języka polskiego, odpowiedź zwrotna od nauczyciela będzi dla Ciebie pomocna, a praktyka pozwoli wypracować własne metody i wyselekcjonować najbardziej przydatne tytuły.

Jak się odwoływać?

Na maturze wymagane jest odwołanie się do konkretnego tekstu kultury, dlatego konieczne jest podanie tytułu oraz autora! W przypadku filmu będzie to reżyser. Lepiej nie zapomnieć imion głównych bohaterów oraz podstawowych informacji, takich jak czas i miejsce akcji. Pamiętaj, żeby patrzeć na teksty kultury w wielu kontekstach, być może dany utwór jest odpowiedzią na ważne wydarznie historyczne czy głosem w procesie społecznym – Warto sprawdzić te informacje!

Rozprawki maturalne oraz odpowiedzi na maturze ustnej są oceniane holistycznie – brana jest pod uwagę cała wypowiedź i jej struktura, dlatego wybór tekstów kultury musi być dopasowany do danego tematu i zamysłu zdającego. Warto nie rezygnować z tekstów spoza listy lektur i ćwiczyć ich przytaczanie.

Emilia Zachoszcz