Zemsta należy do kategorii lektur z gwiazdką na maturze, mimo że omawiałeś ją już w gimnazjum. Pamiętaj, że nie tylko te książki, które przeczytałeś w szkole średniej, pojawiają się w teście maturalnym. Gimnazjalne lektury także dają o sobie znać w teście zamkniętym, wypracowaniu bądź na egzaminie ustnym.
Co powinieneś wiedzieć o Zemście?
Spór o mur to główny wątek utworu. Stary zamek zamieszkuje dwójka sąsiadów – Cześnik Raptusiewicz i Rejent Milczek. Są wrogami i robią wszystko, aby przeszkadzać sobie nawzajem. Nie dostrzegają, że między Klarą, która jest bratanicą Cześnika, a Wacławem, synem Rejenta, rodzi się uczucie. Milczek rozpoczyna naprawę muru, czym wzbudza gniew sąsiada. Słudzy Cześnika napadają na murarzy, a Rejent pragnie to wykorzystać przeciwko sąsiadowi. W ramach zemsty zawiera umowę z narzeczoną Raptusiewicza, Podstoliną, której obiecuje małżeństwo z Wacławem. Cześnik chce pokrzyżować plany Rejenta, dlatego organizuje potajemny ślub Klary i Milczka. Aranżując nielegalne małżeństwo, spełnia niemożliwe dotąd marzenie młodej pary. Ich ślub kończy konflikt między zwaśnionymi rodami.
Wątek miłosny reprezentują Klara i Wacław, którzy początkowo spotykali się potajemnie, ponieważ nie mieli zgody na małżeństwo. Historia tej miłości kończy się szczęśliwym małżeństwem, a Klara wnosi do posagu majątek, na który liczył Milczek zawierając układ z Podstoliną. Rejent nie dotrzymał obietnicy i nie doprowadził do jej małżeństwa z Wacławem, dlatego zmuszony byłby wypłacić Podstolinie odszkodowanie. Klara dołączając do rodziny, zadeklarowała się uregulować tę sumę z własnych pieniędzy.
Cześnik i Rejent reprezentują sarmacki świat, chociaż nie żyją w epoce oświecenia. Fredro ukazał ich z przymrużeniem oka, na ich przykładzie pokazując wady szlachty. Raptusiewicz pokazuje sarmacką porywczość, gwałtowność i działanie pod wpływem emocji. Milczek natomiast to jego przeciwieństwo – własne interesy są dla niego ważniejsze niż dobro ogółu, jest skryty i pokorny, ale jednocześnie bardzo zawzięty. Papkin reprezentuje zubożałą szlachtę, która bez własnego domu i majątku służy różnym panom.
Popularne cytaty
Na maturze może przydać Ci się znajomość popularnych cytatów z Zemsty. Być może pojawią się w teście zamkniętym bądź wykorzystasz je w pisaniu rozprawki, aby urozmaicić swoje wypracowanie. Oczywiście, pamiętaj o tym, że cytat musi nawiązywać do treści Twojej pracy.
Rejent:
„Niech się dziele wola nieba,
z nią się zawsze zgadzać trzeba.”
Cześnik:
„Bardzo proszę… mocium panie…
Mocium panie… me wezwanie…
Mocium panie, wziąć w sposobie,
Mocium panie… wziąć w sposobie,
Jako ufność ku osobie…
Mocium panie, Waszmość pana,
Która, lubo mało znana…
Która, lubo mało znana…”
Papkin:
„Dawniej młoda panieneczka
Mile rzekła kochankowi:
Daj mi luby, kanareczka –
A dziś każda swemu powie:
Jeśli nie chcesz mojej zguby,
Krokodyla daj mi, luby!”
Typu komizmu
Utwór Aleksandra Fredry jest komedią, dlatego występują w nim różne rodzaje komizmu:
- sytuacyjny – widoczny jest w scenie, gdzie Cześnik dyktuje list oraz przy oświadczynach Papkina i spisywaniu przez niego testamentu
- postaci – wiąże się z kreacją Cześnika Raptusiewicza, Rejenta Milczka i Papkina. Bohaterowie śmieszą odbiorcę swoim sposobem bycia i wyglądem zewnętrznym, ponieważ autor nadał im nazwiska uwypuklające ich główne cechy charakteru
- słowny – wyłania się z wypowiedzi bohaterów, którzy mają swoje ulubione powiedzonka i często wplatają je podczas rozmowy
Język w Zemście
Aleksander Fredro umiejętnie operuje piórem i nadaje utworowi charakterystyczny styl. Język jest zbliżony do mowy potocznej, dlatego pozostaje żywy i pozbawiony licznych metafor. Autor wzbogaca go jednak o małopolskie regionalizmy, a także popularne przysłowia. Fredro posługuje się także indywidualizacją języka postaci – główni bohaterowi wypowiadają się w charakterystyczny sposób, a przedstawiciele innych pokoleń i zawodów różnią się sposobem mówienia.
Masz ochotę na więcej wiedzy? Rekomendujemy obejrzenie filmiku na temat Zemsty:
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci uporządkować informacje o Zemście, których potrzebujesz do napisania matury. Pamiętaj o wątkach poruszonych w utworze i charakterystycznym słownictwie Aleksandra Fredry, a ta lektura z gwiazdką nie będzie stanowić dla Ciebie żadnego problemu.
J.K.
Loading ...
