Motyw buntu w literaturze na 15 konkretnych przykładach!

Zastanów się, jaka według Ciebie jest definicja buntu? Co Ci się z nim kojarzy? Być może pierwsze, co przychodzi Ci na myśl, to pewna specyficzna postawa, która polega przede wszystkim na sprzeciwie. Może być to postawa kontry przeciwko pewnym osobom, ich zachowaniom, przeciwko wydarzeniom, czy wartościom.

Podstawą buntu jest niezgadzanie się na to jak wygląda rzeczywistość i podejmowanie pewnych kroków, aby zmienić to, co nam się nie podoba. Widoczne jest to w życiu codziennym, przedstawiane jest także przez wielu autorów w ich literackich dziełach.

Jakie są powody buntu bohaterów literackich, jak on się przejawia i do czego prowadzi? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w tej lekcji.

Biblia

Już w Biblii możemy zaobserwować motyw buntu. Tak naprawdę od niego wszystko się zaczęło. Bowiem taką postawę przyjęli pierwsi ludzie: Adam i Ewa. Zbuntowali się oni przeciwko Bogu, nie posłuchali jego wskazań, przez co popełnili grzech i zostali wygnani z Raju.

Przypowieść o synu marnotrawnym

Buntownikiem jest także bohater nowotestamentowej przypowieści. Sprzeciwił się on się woli swego ojca, chciał stać się samodzielnym człowiekiem i postanowił opuścić rodzinny dom. Jednak jego sielanka nie trwała długo, powrócił do domu ojca, kiedy tylko skończyły mu się pieniądze. Ten przyjął go ponownie pod swój dach. Ukazuje to, że mimo postawy buntu i sprzeciwu Bóg jest miłosierny i wybacza.

Mit o Dedalu i Ikarze

Ikar nie słucha się swojego ojca, nie korzysta z jego rad, tylko buntuje się, przez co prowadzi się na śmierć. Jego bunt okazuje się nierozważny. Stał się symbolem wygórowanych ambicji i dążeniu do nieosiągalnych, znajdujących się poza naszym zasięgiem celów.

Mit o Prometeuszu

Prometeusz zbuntował się przeciwko bogom i ukradł im ogień, bowiem w taki sposób chciał pomóc ludziom. Za swój czyn został on ukarany i musiał cierpieć wielkie męczarnie.

Sofokles „Antygona”

Ta bohaterka określana jest także, jako niezłomna buntowniczka. Podejmuje bunt w słusznej sprawie, walczy w imię wyższych wartości. Stoi przed dylematem, jednak ostatecznie nie obawia się przeciwstawić władzy królewskiej w imię praw ustalonych przez bogów. Jej bunt jest wyrazem odwagi i determinacji, jednak w skutek niego odbiera sobie życie.

W. Szekspir „Romeo i Julia”

Ci bohaterowie bardzo się kochali, mimo, że pochodzili ze zwaśnionych rodów. Ich determinacja w miłości i nieustawanie w uczuciu było wyrazem ich buntu wobec ich rodzin. Jednak i dla nich nie skończyło się to dobrze, bowiem obydwoje nieszczęśliwie zginęli.

J. Kochanowski „Treny”

Ten cykl żałobnych utworów był przede wszystkim wyrazem smutku i cierpienia spowodowanego śmiercią córki. Jednocześnie był to także wyraz buntu wobec Boga, wobec bezlitosnej śmierci oraz dotychczas wyznawanych wartości i idei, które straciły na ważności.

J. W .Goethe „Cierpienia młodego Wertera”

Główny bohater tego utworu, Werter to postać bardzo wrażliwa, to indywidualista, który nie zgadza się z otaczającą go rzeczywistością. Uważa, że świat jest beznadziejny, ogranicza jego wolność, a panujące w nim zasady są niesprawiedliwe. Werter swoim zachowaniem wyraża swój bunt, który również nie kończy się dla niego pozytywnie. Bowiem wraz z nieszczęśliwą miłością, którą przeżywał doprowadził go do samobójczej śmierci.

F. Dostojewski „Zbrodnia i kara”

Rodion Raskolnikow nie zgadza się z porządkiem, jaki panuje w świecie, w którym przyszło mu żyć. Nie rozumie tego jak jedni ludzie mogą mieć wiele pieniędzy, natomiast inny muszą funkcjonować w biedzie. Bohater buntuje się wobec nierówności społecznych, jednocześnie uważając się za swego rodzaju nadczłowieka. Z tego też powodu jego bunt przeradza się w faktyczne działanie i dokonaną przez niego zbrodnię.

S. Żeromski „Syzyfowe prace”

Książka ta przedstawia losy młodzież oraz podejmowane przez nich sposoby na opieranie się rusyfikacji. Przejawiała się ona chociażby w nauce ojczystego języka oraz polskiej literatury i historii.

S. Mrożek „Tango”

Ten utwór przedstawia karykaturalny bunt starszego pokolenia. Taka postawa nie pasuje to tradycyjnie kojarzonych zachowań takich osób. Bohaterowie Ci zachowują się niekonwencjonalnie, jak wyzwolona młodzież, sprzeciwiają się dotychczasowemu porządkowi, który kierował światem. W takim wypadku przedstawiciel młodego pokolenia- Artur nie ma, przeciwko czemu się buntować. Jednak nie zgadza on się z zachowaniem rodziców i dziadków, więc podejmuje działania mające na celu przywrócenie dawnego porządku w życiu rodziny.

F. Kafka „Proces”

Józef K. zostaje bezpodstawnie aresztowany. Jednak wszelkie próby podjęcia przez niego buntu i usiłowania związane z wyjaśnieniem całej sytuacji spełzają na niczym. Jest on bezsilny, zniewala i ogranicza go obowiązujące prawo, a on sam jest całkowicie bezradny. Skoro ustrój totalitarny ustalił, że jest winny tak już pozostanie.

W. Gombrowicz „Ferdydurke”

Autor ukazuje bunt przeciwko „formie”, czyli z góry ustalonym zasadom, konwenansom. Sprzeciwia się wszelkim działaniom, które prowadzą do skrępowania, ograniczania ludzi i narzucania im pewnych wzorców.

G. Orwell „Folwark zwierzęcy”

W tym utworze spotykamy się buntem zwierząt przeciwko ich gospodarzowi. Jest to symbol sprzeciwu wobec nierozsądnej władzy, złemu traktowaniu i ograniczaniu podstawowych wolności.

W. Reymont „Chłopi”

W tym przypadku mamy do czynienia do buntu syna przeciwko ojcowi. Antek Boryna nie zgadza się z działaniami swego ojca, nie kryje się ze swoimi odczuciami, a wręcz przeciwnie jawnie wyjawia swój sprzeciw.

PODSUMOWANIE

Jak mogłeś zobaczyć w powyższym zestawieniu motyw buntu jest naprawdę powszechny. Z różnym nasileniem pojawiał się on na przestrzeni wieków, w czasie kolejnych epok. Stąd wynika także różnorodność przedstawiania tego tematu. Jednak mam nadzieje, że po opracowaniu tego zagadnienia nie będziesz już miał problemu ze wskazaniem, gdzie występuje ten motyw.

K.M.