Z analizą i interpretacją wiersza spotykasz się praktycznie na każdym etapie edukacji. Jest ona także ważnym elementem matury z języka polskiego, bowiem możesz wybrać opis wiersza jako jeden z tematów w części pisemnej, w której musisz napisać wypracowanie.
Zatem umiejętność właściwej pracy nad utworem poetyckim jest ważna i powinna być dla Ciebie priorytetem w trakcie przedmaturalnych przygotowań. Analiza wiersza wymaga zarówno teoretycznej wiedzy, ale także empatii, wyobraźni i wrażliwości poetyckiej, która pozwoli uchwycić sens utworu. Dlatego też przygotowałam lekcję, która przybliży Ci tą tematykę i krok po kroku pokaże jak napisać dobrą interpretację.
SŁOWO WSTĘPNE
Na początku mam dwie wiadomości: złą i dobrą. Zła jest taka, że nie ma magicznego środka na każdy wiersz. Natomiast dobra to fakt, że możesz nauczyć się systemu kroków, dzięki którym będziesz mógł pracować nad każdym wierszem. Przyswojenie sobie pewnego schematu pozwoli Ci niejako uporządkować analizę i interpretację, której będziesz musiał dokonać.
KROK PIERWSZY
Na samym początku musisz ogólnie zaznajomić się z utworem i zwrócić uwagę na następujące kwestie:
- tytuł: spróbuj odczytać, jakie informacje przekazuje, może być dużą wskazówką przy interpretacji całego utworu. Wskazuje na kierunek odczytu.
- motto: czasem pojawia się na początku utworu, trzeba zwrócić uwagę skąd zostało zaczerpnięte oraz zastanowić się jaka jest jego rola.
- dedykacja: także może być zamieszczona, jeśli utwór dedykowany jest jakieś osobie, zastanówmy się jaka jest jej relacja z autorem wiersza lub podmiotem lirycznym, w nim występującym oraz co z tej relacji może wynikać.
- gatunek liryczny: w tym przypadku można określić czy autor stworzył hymn, psalm, sonet, pieśń, czy tren. Wybrany gatunek ma kluczową rolę w kontekście całej interpretacji, bowiem kształtuje formę przekazu.
- autor: ważna jest tutaj jego biografia, przypomnij sobie najważniejsze wydarzenia z życia danego poety, bowiem mogły one mieć duży wpływ na charakter jego twórczości. Trzeba pamiętać, że kontekst biograficzny i historyczny ogrywa naprawdę istotną rolę.
- cechy twórczości autora: każdy poeta ma swój niepowtarzalny styl, w którym pisze swoje utwory. Są one do siebie podobne i dlatego też elementy charakterystyczne dla danego poety możemy obserwować w jego twórczości, warto zatem wcześniej je poznać, a taka uniwersalna wiedza przyda się na maturze.
- data powstania: umiejscowienie utworu w kontekście historycznym również znacząco wpływa na zrozumienie jego treści. Pozwala ona także przypisać utwór do konkretnego momentu w życiu autora.
KROK DRUGI
Teraz trzeba się skupić na treści analizowanego wiersza i odpowiedzieć sobie na kilka pytań:
Kto jest podmiotem lirycznym?
Podmiotem lirycznym w wierszu jest to postać, która wyraża swoje uczucia, często jest utożsamiana z autorem, co jest błędem, gdyż tylko w pewnych przypadkach autor jest także podmiotem lirycznym.
Kto jest adresatem utworu?
Określa do kogo kierowany jest utwór. Może być jeden adresat, istniej także możliwość, że w kolejnych częściach tego samego utworu mamy innych odbiorców. Może być to indywidualna osoba, grupa osób, czy jakieś abstrakcyjne pojęcie.
Jakich środków stylistycznych użył autor i jakie są ich funkcje?
Związane jest to ze stylem w jakim pisze autor oraz ze sposobem w jaki chce przekazać treści. Użycie konkretnych środków stylistycznych zawsze posiada jakiś cel i służy uwypukleniu czegoś.
Jaki jest rodzaj liryki?
Przy interpretacji ważna jest także i ta kwestia. Warto zapamiętać, że wyróżniamy następujące typy liryki: zwrotu do adresata, pośrednia, bezpośrednia, podmiotu zbiorowego.
Jaka jest budowa wiersza?
Budowa wiersza także ma znaczenie. Dzięki pewnemu oryginalnemu ułożeniu i kompozycji tekstu autor może osiągnąć zamierzony cel i wywołać pewne uczucia w czytelniku.
Jakie sposoby obrazowania używa?
Poeta może tworzyć świat w wierszu na wiele sposobów, może na przykład wszystko realistycznie oddawać lub puścić wodze swej fantazji i przedstawiać elementy fantastyczne, wymyślone.
Jakie są słowa – klucze?
W czasie czytania wiersza warto zwrócić uwagę na pewne powtarzające się wyrazy, motywy, wyrażenia. Dzięki temu dowiemy się jaka jest tematyka utworu.
Czy autor używa jakiś nawiązań?
Niezbędne jest wychwycenie w tekście różnych nawiązań np. do innych utworów, epok literackich, czy też jakieś filozofii.
W jakim kontekście można zestawić wiersz z innymi utworami?
Każdy utwór oparty jest na pewnym motywie, powtarzalnym temacie, który można spotkać w innych tekstach. Na tej podstawie można też zestawiać dany wiersz z innymi oraz dokonywać ich porównania. Kontekst wskazuje także na relacje utworu ze światem zewnętrznym i innymi dziedzinami.
Jaka jest nasza teza interpretacyjna tego utworu?
Twoim zadaniem jest także określenie tezy, głównej myśli utworu, a następnie jej odpowiednie uargumentowanie. Pozwoli to zrozumieć sens i przesłanie dzieła.
Jakie przesłanie niesie wiersz?
Całokształt naszych działań i prac nad tekstem ma doprowadzić do określenia sensu wiersza i wytłumaczenia go. Musimy wyjaśnić opisywany utwór, zebrać w jedną całość wszystkie odnalezione informacje, usystematyzować je i określić ich zbiorcze znaczenie.
Jaka jest nasza ocena utworu?
Aby podkreślić nasze zainteresowanie warto także określić nasz stosunek do utworu, jakie wywarł na nas wrażenie, jaki jest jego nastrój, jakie wywołuje emocje, czy wpłynął na nasze życie.
KROK TRZECI
Trzeba pamiętać, aby w trakcie pracy nad wierszem stosować pewne zasady:
- Dbaj o walory estetyczne i odpowiednią kompozycję Twojej wypowiedzi.
- Spraw, żeby Twoja wypowiedź była uporządkowana i jasna w zrozumieniu.
- Używaj fachowej terminologii.
- Miej swoje zdanie na temat utworu.
- Odpowiednio argumentuj wysnute tezy.
- Skup się zarówno na treści, jak i formie przekazu.
- Zwracaj uwagę na środki stylistyczne i ich znaczenie.
- Odszukuj konteksty.
- Podziel się swoimi odczuciami i emocjami.
- Pochwal się swoją wiedzą z zakresu literatury i poezji.
W ramach podsumowania zapraszam do obejrzenia ciekawego filmiku, przestawiającego cenne wskazówki i porządkującego wszystkie informacje:
Analiza i interpretacja wiersza nie należy do najłatwiejszych zadań, to prawda. Jednak mam nadzieję, że dzisiejsza lekcja przybliżyła Ci tę tematykę. Przyswojenie sobie tych kolejnych etapów pracy nad wierszem, może okazać się dla Ciebie receptą na maturalny sukces. Tego też Ci życzę! :)
K.M.
Loading ...
Komentarze: