Maturalne pewniaki, czyli typowe pytania z czytania ze zrozumieniem

Każdego roku, bardzo ważną część matury z języka polskiego na poziomie podstawowym stanowi czytanie ze zrozumieniem. Musisz zmierzyć się wtedy z przygotowanymi przez egzaminatorów tekstami i odpowiedzieć na związane z nimi pytania.

CZYTAM, WIĘC ROZUMIEM- NIESTETY NIE ZAWSZE

Często ten element egzaminu jest pomijany przez maturzystów w trakcie ich przygotowań. Wydaje im się, że po przeczytaniu konkretnego tekstu z łatwością udzielą odpowiedzi na wszystkie pytania. Musisz pamiętać, że jest istotna różnica pomiędzy samym przeczytaniem danego fragmentu, a zrozumieniem go i wyciągnięciem wniosków. Dlatego też zdarza się potknąć na tak prostych zadaniach. Jednak dzięki nam, Ty nie popełnisz tego błędu!

NIESPODZIANKA!

Ważne jest, że co roku zadania dotyczące tej części są bardzo podobne do siebie, oparte są na tożsamych mechanizmach, choć oczywiście dotyczą różnych tekstów. W związku z tym jeszcze przed egzaminem maturalnym warto byłoby poznać kilka typów pytań, które pojawiają się na czytaniu ze zrozumieniem. Oto one:

1. Jakie funkcje mają poszczególne środki stylistyczne?
   Odp.: Metafora- tworzy nowy sens, powtórzenie- akcentowanie ważnych pojęć, zwrócenie uwagi na daną kwestię, pytanie retoryczne- chęć skłonienia odbiorcy do refleksji, zdrobnienie/zgrubienie- wyrażenie emocji i uczuć.
2. Jakie sformułowania zawarte w tekście zapewniają spójność wywodu?
   Odp.: Funkcję taką mogą pełnić na przykład wyrażenia: „w ten sposób”, „a poza tym”, „mówiąc inaczej”, „mimo to”, „tak więc” oraz spójniki: natomiast, oraz, jednak, przecież.
3. Jaką funkcję pełnią przytoczone w tekście cytaty?
   Odp.: Umożliwiają uwiarygodnienie przedstawianych argumentów oraz potwierdzenie prawdziwości słów autora.
4. Jakie zabiegi językowe ożywiają wypowiedź autora?
   Odp.: Na przykład: zdania pytające lub stosowanie ironii.
5. Jakie cechy nadają tekstowi charakter perswazyjny?
   Odp.: Postawienie tezy lub hipotezy, użycie argumentów lub kontrargumentów, używanie przykładów na potwierdzenie swojego zdania oraz wysnucie wniosków.
6. W jakim celu używa się w tekście tryb przypuszczający czasownika?
   Odp.: Umożliwia to podkreślenie hipotetyczności rozważań.
7. Jakie środki stylistyczne pozwalają autorowi uzyskać ekspresję wypowiedzi?
   Odp.: Używanie kontrastów, wyraziste epitety oraz nacechowana emocjonalnie składnia, wykrzyknienia, hiperbole, wtrącenia oraz krótkie zdania.
8. Co służy subiektywizacji wypowiedzi?
   Odp.: Prezentowanie własnych poglądów, stosowanie wtrąceń, używanie formy pierwszej osoby liczby pojedynczej, słownictwo nacechowane emocjonalnie, obrazowość języka.
9. Jakie wyrażenia sygnalizują wnioskowanie?
   Odp.:  Zwroty takie jak: „podsumowując”, „na tej podstawie stwierdzam”, „zatem”, „z tego wynika” oraz „w rezultacie tego”.
10. Jakie zabiegi językowe dynamizują wypowiedź?
    Odp.: Pytania retoryczne, powtórzenia oraz wykrzyknienia.
11. Jaką funkcję pełni konkretny akapit?
    Odp.: W zależności od jego treści, dany akapit może pełnić funkcję podsumowującą lub wprowadzać do dalszych rozważań.
12. Jakie wyrażenie świadczy o dyskursywnym charakterze tekstu?
    Odp.: Na przykład wyrażenie: „autor polemizuje”?
13. Jakie zabiegi językowe służą uporządkowaniu wypowiedzi?
    Odp.: Wyrażenia: „rozpocznę od”, „zanim przejdę do dalszej części”, „po pierwsze”.
14. O czym świadczy posługiwanie się przez autora czasownikami w 1 os. l. mn.?
    Odp.:  Ukazanie powszechności danego zjawiska, zwrócenie uwagi, że dane zjawisko może dotyczyć każdego, autor identyfikuje się ze wspólnotą, autor przytacza powszechnie uznane sądy, poglądy większości.
15. Dzięki czemu autor może zwiększyć wiarygodność swojego tekstu?
    Odp.: Przytaczanie cytatów, fachowa terminologia, powoływanie się na poglądy autorytetów, przywoływanie nazwisk ekspertów.
16. Jaką funkcję może pełnić w tekście przytaczanie przykładów?
    Odp.: Ułatwia zrozumienie tekstu, potwierdza zdanie autora, ma zaciekawić czytelnika, obrazuje poglądy autora, uwiarygodnia treść przekazu.
17. Jak rozpoznać opinię, a jak informację?
    Odp.: Opinia- autor wypowiada się we własnym imieniu, stosuje słownictwo oceniające, wyraża swoje zdanie na dany temat, może to osiągnąć na przykład poprzez stosowanie wyrażeń takich jak: „moim zdaniem”, „wydaje mi się, że”, „według mnie”. Informacja- przekazuje jakiś fakty, zawiera odpowiedź na pytania: co, kiedy i gdzie się wydarzyło? Kto brał udział w zdarzeniu?
18. Jaką funkcję pełnią stawiane przez autora pytania?
    Odp.: Jeśli pytania stawiane są na początku tekstu mogą zapowiadać jego treść oraz zachęcać czytelnika do lektury. Jeśli występują w dalszej części mogą być stosowane w celu zaciekawienia czytelnika, skłonienia do refleksji, zastanowienia się nad danym tematem, mogą także budzić emocje oraz wprowadzać nowe wątki.
19. W jakim celu używa się w tekście cudzysłów?
    Odp.: Wyodrębnienie w tekście cytatu, wyodrębnienie neologizmów w tekście, wskazanie na umowny charakter wyrazów, wyróżnienie obcych stylistycznie słów, określenie, że sformułowanie ma znaczenie przenośne.
20. Co służy obiektywizacji wypowiedzi?
    Odp.: Odwoływanie się do uczuć odbiorcy, wypowiadanie się w imieniu zbiorowości, używanie liczby mnogiej, wyrazy oceniające,
    -posługiwanie się zdaniami oznajmującymi.

BONUS 21!

Bardzo często pojawia się także pytanie, w którym musisz określić jaki środek stylistyczny został użyty w danym wyrażeniu lub fragmencie tekstu.
Dużą pomocą w powtórzeniu tej kwestii może być dla Ciebie lekcja, która pojawiła się już wcześniej, dotycząca środków wyrazu i ich funkcji. Znajdziesz ją tutaj:

Lekcja 11: Środki wyrazu i ich funkcje

Gorąco zachęcam Cię także do obejrzenia filmiku o tej tematyce, który pozwoli Ci usystematyzować zdobytą wiedzę:

Powodzenia!

K.M.