„Lalka” to chyba najważniejsza lektura maturalna, o czym świadczy chociażby to jak często pojawia się ona na egzaminie z polskiego. Zatem poznanie jej jest po prostu koniecznością. Jak to zrobić? Oczywiście warto podejść do tego sposobem. W tej lekcji zapoznam Cię z nim :)?
Mianowicie chodzi o to, abyś już na samym początku uświadomił sobie, że ten utwór jest po prostu skarbnicą motywów literackich i to, który z nich wybierze egzaminator jest wielką zagadką. Możesz być zapytany o to, co widać na pierwszy rzut oka, jak i o to, co można zaobserwować tylko zagłębiając się w tą treść. Dlatego warto zapoznać się z poniższym zestawieniem ukazującym najważniejsze motywy, które zawiera ta lektura.
MOTYW PRACY
Zastosowanie tego motywu związane jest z hasłami epoki pozytywizmu, czyli pracy u podstaw oraz pracy organicznej. Praca ukazana jest, jako obowiązek, który może przynieść korzyści jednostce i doprowadzić do spełnienia jego marzeń, jednocześnie sprzyjając całemu społeczeństwu. Bohaterowie uważają pracę za ważną wartość w ich życiu.
MOTYW NAUKI
Związany jest z postaciami bohaterów będących pozytywistycznymi idealistami, dla których nauka, przekraczanie granic, prowadzenie badań i zdobywanie wiedzy stanowiły sens egzystencji. Dla tej wartości gotowi są zrezygnować chociażby z miłości, szacunek dla nauki często jest dla nich istotniejszy.
MOTYW IDEALIZMU
W tej lekturze występuje kilku idealistów, między innymi Wokulski czy Ochocki. Są to osoby, które przyjęły w swoim życiu pewne idee i według niech kreują swoje postępowanie i postawy.
MOTYW AWANSU SPOŁECZNEGO
Wskazuje na to niesamowicie symboliczna scena, w której główny bohater- Stanisław Wokulski wychodzi z piwnicy, ukazując tym swoją determinację i siłę w dążeniu do zamierzonych celów, mimo pojawiających się przeciwności.
MOTYW PIENIĘDZY
Nie sposób nie zauważyć, że pieniądze dla wielu bohaterów stanowią wartość samą w sobie. Często uważają oni, że dzięki nim osiągną sukces, a także, że mogą oni mieć wszystko, bowiem po prostu to kupią. Tak jak Wokulski, który niejako próbował kupić swoją miłość.
MOTYW BIEDY I RÓŻNIC KLASOWYCH
Opisując społeczeństwo polskie autor wskazuje na widoczne różnice występujące między nimi. Widać, że poszczególne grupy społeczne dzieli wiele, obrazuje to chociażby opisywana bieda mieszkańców Powiśla.
MOTYW SPOŁECZEŃSTWA
Lektura ta stanowi przekrój społeczeństwa w końcu XIX wieku w Polsce. Zaprezentowane są cechy poszczególnych grup społecznych, które razem tworzą pewną całość. Można zobaczyć: arystokrację, szlachtę, mieszczaństwa, studentów, biedotę.
MOTYW OBYCZAJOWY
Powieść ta ukazuje życie Warszawy w XIX wieku. Autor skrupulatnie oddaje topografię miasta. Przekazuje wiadomości na temat jego mieszkańców, ich zachowań, tradycji i zwyczajów.
MOTYW MIASTA
Szczególny nacisk położono na opis głównego miejsca wydarzeń, czyli Warszawy. Szczegółowa charakteryzacja wielu miejsc także dzisiaj pozwala na ich identyfikację i odnalezienie na mapie. W kontraście do Warszawy autor opisuje także Paryż.
MOTYW WALKI
Widać ją we wspomnieniach walk o niepodległość kraju, dla poszczególnych bohaterów ma ona różny wymiar. Może być to walka o serce kobiety, spełnienie własnych marzeń, czy osiągnięcie zamierzonych celów. Walka może mieć też wymiar psychiczny i może toczyć się w głowie przedstawianych postaci.
MOTYW PATRIOTYZMU
Przejawia się w opisywaniu sytuacji, jaka miała miejsce w Polsce. Wskazane jest także, że niektórzy bohaterowie brali udział w walkach o wolność, podejmują działania na rzecz społeczeństwa oraz wspominają czasy napoleońskie i historyczne postacie.
MOTYW PRZYJAŹNI
Inną wartością, na którą uwagę zwraca Sienkiewicz jest przyjaźń i jej rola w życiu ludzi. Najwyraźniej jest to ukazane na przykładzie relacji Stanisława Wokulskiego i Ignacego Rzeckiego, których łączy wieloletnia, bezinteresowna, serdeczna i prawdziwa przyjaźń.
MOTYW SAMOTNOŚCI
Samotność dotyczy bohaterów tej powieści, przede wszystkim Stanisława Wokulskiego, który mimo, że żyje wśród ludzi, ma nawet wielu przyjaciół, jednak w głębi serca czuje się bardzo odosobniony i wyobcowany.
MOTYW MIŁOŚCI
Ten motyw w zasadzie pełni w tej powieści rolę nadrzędną. Miłość została ukazana w dwojaki sposób- zarówno, jako siła budująca, jak i niszcząca. Miłość to siła determinująca zachowanie bohaterów oraz bezpośrednio wpływająca na ich dalsze życie i funkcjonowanie. Najbardziej zwracającym uwagę jest przykład niespełnionego uczucia pomiędzy Izabelą a Stanisławem.
MOTYW KOBIETY
Kobiety w „Lalce” to bardzo zróżnicowane osobowości. Prezentują one różne postawy, wywodzą się z innych grup społecznych, przyświecają im odmienne życiowe cele.
MOTYW STRACONYCH ZŁUDZEŃ
Pokazuje jak ma się rzeczywistość w stosunku do ludzkich marzeń i często to, co chcielibyśmy się nie wydarza. Potwierdza to postać Wokulskiego, który pragnął zdobyć serce ukochanej Izabeli, jednak nie było mu to dane.
MOTYW CIERPIENIA
Stanisław Wokulski cierpi z powodu nieszczęśliwej i nieodwzajemnionej miłości do Izabelli Łęckiej.
MOTYW LALKI
Odczytany dosłownie wskazuje na lalkę, którą posiadała baronowa Krzeszowska, natomiast w sensie metaforycznym może być to nawiązanie do Izabeli, która często zachowywała się właśnie jak lalka. Może być to związane z toposem teatrum mundi i ludźmi, jako marionetki, lalki.
MOTYW SNU
Mimo, że na pierwszy rzut oka nie wydaje się on być oczywistym, jednak można wskazać kilka jego ról. Sen chociażby może być pomocą i ratunkiem dla bohaterów oraz formą ich ucieczki przed światem rzeczywistym. Z drugiej strony może on odzwierciedlać stany wewnętrzne opisywanych postaci, ich pragnienia i marzenia.
MOTYW TEATRU
Topos teatrum mundi, czyli teatru świata nawiązuje do filozoficznego aspektu tego utworu. Motyw ten widoczny jest niezwykle wymownie podczas sceny, z udziałem Ignacego Rzeckiego, w której bawi się lalkami. Wskazuje wtedy na to, że ludzie są jak marionetki, którymi kieruje pewna siła, którą trudno przezwyciężyć. Często los bohaterów spoczywa w czyichś rękach, a oni sami są zniewoleni.
PODSUMOWANIE
Jestem pewna, że te motywy, które przedstawiłam nie wyczerpują w pełni katalogu wątków występujących w tej powieści. Jednak na pewno wybrałam te najważniejsze dla Ciebie. Aby jeszcze lepiej przyswoić sobie te treści zachęcam Cię do obejrzenia filmiku, w którym zawarto opracowanie i omówienie „Lalki”:
Loading ...
