Portal Studiowac.pl i Marlena Ledzianowska, właściciel YUPPIE – firmy specjalizującej się w kursach maturalnych z języka polskiego, zapraszają do kolejnej części darmowego kursu do matury z języka polskiego.
Zanim przejdziesz do następnej lekcji, przeczytaj wiersz T. Różewicza pt. „Ocalony” i odpowiedz na poniższe pytania.
TEST SPRAWDZAJĄCY DO LEKCJI 17:
- Do jakiego typu liryki należy ten wiersz?
- Co jest tematem wiersza?
- Kim jest podmiot liryczny?
- Jaki typ podmiotu lirycznego reprezentuje osoba wypowiadająca się w wierszu?
- Jakie doświadczenia życiowe przedstawia podmiot liryczny?
- Jakie uczucia przeżywa podmiot liryczny?
Treść wiersza T. Różewicza pt. ?Ocalony?
Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź.To są nazwy puste i jednoznaczne:
człowiek i zwierzę
miłość i nienawiść
wróg i przyjaciel
ciemność i światło.Człowieka tak się zabija jak zwierzę
widziałem:
furgony porąbanych ludzi
którzy nie zostaną zbawieni.Pojęcia są tylko wyrazami:
cnota i występek
prawda i kłamstwo
piękno i brzydota
męstwo i tchórzostwo.Jednako waży cnota i występek
widziałem:
człowieka który był jeden
występny i cnotliwy.Szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności.Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź.
Analiza utworu – rdzeń klucza
Teraz przejdźmy do tzw. rdzenia klucza. W temacie maturalnym zwykle pojawia się podpowiedź. Tutaj możemy uznać doświadczenia pokolenia Kolumbów za kluczową część wypowiedzi. Są nimi:
- II wojna światowa,
- zbyt młody wiek, by podźwignąć koszmarne przeżycia,
- ocalenie fizyczne nie oznacza ocalenia psychicznego,
- zagubienie w chaosie przeżyć nie pozwala normalnie egzystować,
- koszmar wojny nie musi odbierać nadziei.
Następny punkt klucza: budowa wiersza i jej powiązanie z treścią
Policz strofy i wersy w każdej strofie. Poszukaj rymów. Wyciągnij wnioski:
- wiersz ma budowę nieregularną (nierówna liczba wersów w strofach),
- wiersz nie ma rymów (biały),
- wiersz ma klamrę kompozycyjną.
Klamra kompozycyjna
A teraz zastanów się, jak budowa utworu jest powiązana z treścią oraz czemu służy klamra kompozycyjna?
- nieregularna budowa odzwierciedla chaos w głowie podmiotu lirycznego,
- klamra kompozycyjna podkreśla najważniejsze słowa podmiotu, w których zawarte są informacje kluczowe dla zrozumienia jego jedynej w swoim rodzaju sytuacji, początek utworu brzmi optymistycznie, ale te same słowa wypowiedziane na końcu mają inny wydźwięk: zawarta jest w nich ironia.
Przejdź na moment do tytułu wiersza – „Ocalony”.
- wydaje się brzmieć optymistycznie,
- po przeczytaniu wiersza zaczyna przekazywać inną treść od tej, której się spodziewałeś,
- brzmi ironicznie (ironia-środek stylistyczny, który można definiować jak odwrotne rozumienie przekazywanej treści).
Następny punkt klucza: język utworu i wybrane środki stylistyczne
Spróbujmy opisać jaki jest język utworu:
- język jest komunikatywny, pełen prostoty, zrozumiały, prawie potoczny,
- język zawiera dużą dawkę ekspresji ze względu na użycie tzw. „wielkich słów” typu: „piękno i brzydota”.
- prosty język przekazuje ważną treść (kontrast),
- kluczowe znaczenie mają czasowniki: ocalałem, prowadzony na rzeź, widziałem, szukam.
A teraz środki stylistyczne. Wybierz te, które rzucają się w oczy:
- antytezy (zestawienie przeciwstawnych wartości): „piękno i brzydota”, „cnota i wysepek”, „prawda i kłamstwo”,
- anafory (rozpoczęcie kilku wersów od tego samego słowa bądź jego części, a nawet tej samej litery): ?Niech/Niech/Niech?
- użycie słowa „porąbanych” w stosunku do ludzi (porąbać można drewno lub mięso),
Nie wystarczy je nazwać, trzeba określić funkcje środków stylistycznych:
- antytezy – funkcja: zmuszenie do refleksji, ukazanie chaosu w głowie podmiotu lirycznego.
- anafory – funkcja: podkreślenie wagi tych słów – głębokie pragnienie uporządkowania świata wewnętrznego, kolejne etapy odnowy psychicznej podmiotu lirycznego, aluzja do Księgi Rodzaju(etapy powstawania świata),
- „porąbanych ludzi” – funkcja: obrazotwórcza (działa na wyobraźnię czytelnika), funkcja ekspresywna (wzbudza silne uczucia: grozy, przerażenia).
Wnioski:
Utwór T. Różewicza „Ocalony” to przykład liryki bezpośredniej, w której podmiot liryczny wypowiada refleksje na temat własnego życia. Jest on reprezentantem pokolenia „Kolumbów”, czyli tych młodych ludzi, którzy w momencie wybuchu II wojny światowej musieli chwycić za broń, mimo iż nie byli w stanie podźwignąć psychicznie jej koszmaru. Słowo „ocalony” pojawiające się w tytule i powtórzone dwa razy w tekście wiersza brzmi ironicznie, gdyż ocalenie osoby wypowiadającej się jest tylko pozorne. Podmiot liryczny ma jednak nadzieję, że może na nowo poukładać swoje życie, by znowu nabrało sensu i głębi. Taka postawa pozwala uwierzyć, że mimo najtrudniejszych przeżyć człowiek może dążyć do tego, co pozytywne i sensowne.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Autorem kursu jest Marlena Ledzianowska właściciel YUPPIE – firmy specjalizującej się w kursach maturalnych z języka polskiego. Marlena Ledzianowska jest absolwentką filologii polskiej na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Podyplomowych Studiów Public Relations w WSB w Toruniu. Pracowała w różnych typach szkół przez 12 lat. Uczyła języka polskiego, kultury języka polskiego oraz retoryki dziennikarskiej. Od ponad dziesięciu lat przygotowuje do matury z języka polskiego z ogromnym powodzeniem. Jej uczniowie osiągają zwykle wyniki powyżej 80% punktów zarówno w przypadku matury rozszerzonej, jak i podstawowej. Najlepsi zdają maturę pisemną na ponad 90%, a ustną na 100%. Przeczytaj więcej…
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Loading ...
