matura polski darmowy kurs maturalny z języka polskiegomatura polski darmowy kurs maturalny z języka polskiego

Lekcja 18: analiza i interpretacja wiersza T. Różewicza „Ocalony”

Portal Studiowac.pl i Marlena Ledzianowska, właściciel YUPPIE – firmy specjalizującej się w kursach maturalnych z języka polskiego, zapraszają do kolejnej części darmowego kursu do matury z języka polskiego.

 

 

 

poprzednia lekcja kursu maturalnego darmowy kurs maturalny z języka polskiegokolejna lekcja kursu maturalnego

 

Zanim przejdziesz do następnej lekcji, przeczytaj wiersz T. Różewicza pt. „Ocalony” i odpowiedz na poniższe pytania.

 

TEST SPRAWDZAJĄCY DO LEKCJI 17:

  1. Do jakiego typu liryki należy ten wiersz?
  2. Co jest tematem wiersza?
  3. Kim jest podmiot liryczny?
  4. Jaki typ podmiotu lirycznego reprezentuje osoba wypowiadająca się w wierszu?
  5. Jakie doświadczenia życiowe przedstawia podmiot liryczny?
  6. Jakie uczucia przeżywa podmiot liryczny?

 

odpowiedzi do testu

 

Treść wiersza T. Różewicza pt. ?Ocalony?

 

Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź.

To są nazwy puste i jednoznaczne:
człowiek i zwierzę
miłość i nienawiść
wróg i przyjaciel
ciemność i światło.

Człowieka tak się zabija jak zwierzę
widziałem:
furgony porąbanych ludzi
którzy nie zostaną zbawieni.

Pojęcia są tylko wyrazami:
cnota i występek
prawda i kłamstwo
piękno i brzydota
męstwo i tchórzostwo.

Jednako waży cnota i występek
widziałem:
człowieka który był jeden
występny i cnotliwy.

Szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności.

Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź.

 

Analiza utworu – rdzeń klucza

Teraz przejdźmy do tzw. rdzenia klucza. W temacie maturalnym zwykle pojawia się podpowiedź. Tutaj możemy uznać doświadczenia pokolenia Kolumbów za kluczową część wypowiedzi. Są nimi:

  • II wojna światowa,
  • zbyt młody wiek, by podźwignąć koszmarne przeżycia,
  • ocalenie fizyczne nie oznacza ocalenia psychicznego,
  • zagubienie w chaosie przeżyć nie pozwala normalnie egzystować,
  • koszmar wojny nie musi odbierać nadziei.

 

Następny punkt klucza: budowa wiersza i jej powiązanie z treścią

Policz strofy i wersy w każdej strofie. Poszukaj rymów. Wyciągnij wnioski:

  • wiersz ma budowę nieregularną (nierówna liczba wersów w strofach),
  • wiersz nie ma rymów (biały),
  • wiersz ma klamrę kompozycyjną.

 

Klamra kompozycyjna

A teraz zastanów się, jak budowa utworu jest powiązana z treścią oraz czemu służy klamra kompozycyjna?

  • nieregularna budowa odzwierciedla chaos w głowie podmiotu lirycznego,
  • klamra kompozycyjna podkreśla najważniejsze słowa podmiotu, w których zawarte są informacje kluczowe dla zrozumienia jego jedynej w swoim rodzaju sytuacji, początek utworu brzmi optymistycznie, ale te same słowa wypowiedziane na końcu mają inny wydźwięk: zawarta jest w nich ironia.

 

Przejdź na moment do tytułu wiersza – „Ocalony”.

  • wydaje się brzmieć optymistycznie,
  • po przeczytaniu wiersza zaczyna przekazywać inną treść od tej, której się spodziewałeś,
  • brzmi ironicznie (ironia-środek stylistyczny, który można definiować jak odwrotne rozumienie przekazywanej treści).

 

 

Następny punkt klucza: język utworu i wybrane środki stylistyczne

Spróbujmy opisać jaki jest język utworu:

  • język jest komunikatywny, pełen prostoty, zrozumiały, prawie potoczny,
  • język zawiera dużą dawkę ekspresji ze względu na użycie tzw. „wielkich słów” typu: „piękno i brzydota”.
  • prosty język przekazuje ważną treść (kontrast),
  • kluczowe znaczenie mają czasowniki: ocalałem, prowadzony na rzeź, widziałem, szukam.

 

A teraz środki stylistyczne. Wybierz te, które rzucają się w oczy:

  • antytezy (zestawienie przeciwstawnych wartości): „piękno i brzydota”, „cnota i wysepek”, „prawda i kłamstwo”,
  • anafory (rozpoczęcie kilku wersów od tego samego słowa bądź jego części, a nawet tej samej litery): ?Niech/Niech/Niech?
  • użycie słowa „porąbanych” w stosunku do ludzi (porąbać można drewno lub mięso),

 

Nie wystarczy je nazwać, trzeba określić funkcje środków stylistycznych:

  • antytezy – funkcja: zmuszenie do refleksji, ukazanie chaosu w głowie podmiotu lirycznego.
  • anafory – funkcja: podkreślenie wagi tych słów – głębokie pragnienie uporządkowania świata wewnętrznego, kolejne etapy odnowy psychicznej podmiotu lirycznego, aluzja do Księgi Rodzaju(etapy powstawania świata),
  • „porąbanych ludzi” – funkcja: obrazotwórcza (działa na wyobraźnię czytelnika), funkcja ekspresywna (wzbudza silne uczucia: grozy, przerażenia).

 

 

Wnioski:

Utwór T. Różewicza „Ocalony” to przykład liryki bezpośredniej, w której podmiot liryczny wypowiada refleksje na temat własnego życia. Jest on reprezentantem pokolenia „Kolumbów”, czyli tych młodych ludzi, którzy w momencie wybuchu II wojny światowej musieli chwycić za broń, mimo iż nie byli w stanie podźwignąć psychicznie jej koszmaru. Słowo „ocalony” pojawiające się w tytule i powtórzone dwa razy w tekście wiersza brzmi ironicznie, gdyż ocalenie osoby wypowiadającej się jest tylko pozorne. Podmiot liryczny ma jednak nadzieję, że może na nowo poukładać swoje życie, by znowu nabrało sensu i głębi. Taka postawa pozwala uwierzyć, że mimo najtrudniejszych przeżyć człowiek może dążyć do tego, co pozytywne i sensowne.

 

poprzednia lekcja kursu maturalnego darmowy kurs maturalny z języka polskiegokolejna lekcja kursu maturalnego

 

 

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Autorem kursu jest Marlena Ledzianowska właściciel YUPPIE – firmy specjalizującej się w kursach maturalnych z języka polskiego. Marlena Ledzianowska jest absolwentką filologii polskiej na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Podyplomowych Studiów Public Relations w WSB w Toruniu. Pracowała w różnych typach szkół przez 12 lat. Uczyła języka polskiego, kultury języka polskiego oraz retoryki dziennikarskiej. Od ponad dziesięciu lat przygotowuje do matury z języka polskiego z ogromnym powodzeniem. Jej uczniowie osiągają zwykle wyniki powyżej 80% punktów zarówno w przypadku matury rozszerzonej, jak i podstawowej. Najlepsi zdają maturę pisemną na ponad 90%, a ustną na 100%. Przeczytaj więcej…

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

 

 

Dodaj komentarz:

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

facebook