Poprawność językowa jest oceniana na maturze pisemnej i ustnej z języka polskiego. W części ustnej za język podczas prezentacji tematu i rozmowy z komisją możesz otrzymać 8 punktów, co stanowi 40% wszystkich punktów. W części pisemnej na poziomie podstawowym 12 punktów (24%), a na poziomie rozszerzonym 8 punktów (20%).
Warto zatem dbać o poprawne wysławianie się i unikać błędów, aby nie tracić punktów na maturze. Poniżej krótki przewodnik o typach błędów językowych. Jeśli dowiesz się, na czym one polegają, na pewno łatwiej będzie Ci je kontrolować.
Błędy fleksyjne
Błędy fleksyjne popełniasz, jeśli:
- używasz niewłaściwej postaci wyrazu, np. ten pomarańcz zamiast ta pomarańcza;
- niepoprawnie odmieniasz wyrazy, np. nienawidzieć zamiast nienawidzić;
- nie odmieniasz wyrazu, który się odmienia w polszczyźnie, np. z Janem Matejko zamiast z Janem Matejką;
- odmieniasz wyraz, który jest nieodmienny, np. kubek kakaa zamiast kubek kakao;
- wybierasz niewłaściwą końcówkę fleksyjną wyrazu, np. rozumią zamiast rozumieją;
- wybierasz niewłaściwą postać tematu fleksyjnego, np. przyjacielami zamiast przyjaciółmi.
Błędy składniowe
Błędy składniowe polegają na niewłaściwym łączeniu wyrazów. Na przykład:
- W szkole był Kamil i Tomek zamiast W szkole byli Kamil i Tomek ? Kamil i Tomek to dwie osoby, dlatego czasownik powinien mieć formę liczby mnogiej;
- Używam puder zamiast Używam pudru ? czasownik używać wymaga użycia rzeczownika puder w Dopełniaczu (czego?), a nie Bierniku (co?);
- Jechać do Ukrainy zamiast jechać na Ukrainę ? błąd w użycia przyimka;
- Pytania odnośnie konstytucji zamiast Pytania odnośnie do konstytucji ? błąd w użyciu wyrażenia przyimkowego;
- Zosia organizuje i kieruje kółkiem plastycznym zamiast Zosia organizuje kółko plastyczne i kieruje nim ?? niepoprawny skrót składniowy, można organizować kółko, ale kierować kółkiem.
- Zdając egzamin, został przyjęty do szkoły zamiast Zdawszy egzamin, został przyjęty do szkoły ? ktoś nie mógł jednocześnie zdawać egzaminu i zostać przyjęty do szkoły;
- Do ślubu jedzie Para Młoda zamiast Do ślubu jedzie Młoda Para ? niewłaściwy szyk wyrazów w zdaniu;
Błędy wyrazowe
Błędy wyrazowe (słownikowe) popełniasz, gdy:
- używasz wyrazów w niewłaściwym znaczeniu, np. mówisz dokładnie, zgadzając się z kimś, przytakując mu, w znaczeniu ?właśnie, tak?; dokładnie znaczy ?ściśle, precyzyjnie?;
- mylisz znaczenia wyrazów, które brzmią podobnie, np. efektywny ?skuteczny, wydajny? i efektowny ?zwracający uwagę oryginalnością?;
- łączysz wyrazy o tej samej treści, np. cofnąć się do tyłu zamiast cofnąć się;
- nadużywasz wyrazów modnych, np. generalnie zamiast ogólnie, zasadniczo, powszechnie, całkowicie.
Błędy frazeologiczne
Błędy frazeologiczne obejmują:
- zmianę formy frazeologizmu, np. wywrzeć piętno zamiast wycisnąć piętno;
- użycie frazeologizmu w niewłaściwym kontekście.
Błędy stylistyczne
Błędy stylistyczne popełniasz, jeśli:
- używasz stylu niewłaściwego dla danej wypowiedzi, np. wprowadzasz wyrazy potoczne do wypowiedzi oficjalnej;
- niepotrzebnie stosujesz stylizację językową, np. Spotkałem go onegdaj zamiast Spotkałem go wczoraj;
- Twoja wypowiedź (pisemna lub ustna) jest niejasna, zawikłana i zbyt obszerna (rozwlekła).
Błędy słowotwórcze
Błędy słowotwórcze:
- budowanie wyrazów niezgodnie z polskimi zasadami, np. speckomisja zamiast komisja specjalna.
Błędy fonetyczne
Błędy fonetyczne to:
- niepoprawna wymowa, np. [idom] zamiast [idą];
- złe akcentowanie wyrazów, np. fizyka zamiast fizyka
Opracowała: Anna Szcześniak
Źródło: Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2003.
Loading ...
