Wszystko ma swoją indywidualną historię. Także język polski. Dlatego też w dzisiejszej lekcji poznasz jak w przeszłości kształtował się nasz język i kiedy zaczęły powstawać pierwsze dzieła napisane po polsku. Zapraszam na ciekawą podróż w historyczne czasy.
BULLA GNIEŹNIEŃSKA
Była to bulla papieska, która nadawał polskiemu kościołowi niezależność, została wydana w 1136 roku w Pizie. Ma ona duże znaczenie dla polskiego piśmiennictwa, bowiem w jej treści znajduje się ok. 410 polskich wyrazów. Są to nazwy miejscowości, rzek, imion oraz nazwiska. Podkreśla się znaczenie tego dokumentu określając go, jako złota bullę języka polskiego, bowiem stanowi ona materiał do badań nad początkami naszego języka, ortografią i słowotwórstwem.
KSIĘGA HENRYKOWSKA
Na 24 stronie tej księgi, wydanej w 1270 roku znajduje się pierwsze pełne zdanie zapisane w języku polskim, jego treść to: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”, co współcześnie oznacza: „Daj, niech ja pomielę na żarnach, a ty odpoczywaj”.
KAZANIA ŚWIĘTOKRZYSKIE
Powstały w średniowieczu, najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku. Stanowią najstarszy zabytek prozy polskiej.
POLSKIE ŚREDNIOWIECZNE ROTY SĄDOWE
Stanowią cenne źródło wiadomości o historii języka polskiego, służą badaniu starej polszczyzny. Były to zapisy posiedzeń sądów oraz zeznań świadków spisywane przez sądy w średniowieczu.
KAZANIA GNIEŹNEIŃSKIE
Spisane zostały w XV wieku, w języku łacińskim, ale oczywiście także w języku polskim- w zbiorze znajduje się dziesięć takich kazań. Są one napisane staropolską polszczyzną przez najprawdopodobniej Koźmina Wielkopolskiego. Kazania te stanowią wybitny i jednocześnie jeden z najstarszych zabytków polskiej prozy kaznodziejskiej.
WIERSZ O CHLEBOWYM STOLE
Jest to najstarszy zabytek polskiej poezji świeckiej, powstał na początku XV wieku. Jego znaczenie podkreśla także fakt, ze jest to pierwszy tekst w polskiej literaturze, w którym autor się podpisał. Dotąd pisano anonimowo „na chwałę Boga”. Wiersz ten napisany został w celach dydaktycznych, wskazywał jak należy zachowywać się m.in. na biesiadach czy w stosunku do kobiet.
ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIĄ
Jest to średniowieczny utwór, napisany w formie dialogu, który miał służyć celom dydaktycznym, miał wskazywać jak trzeba postępować, dążył do tego, aby przygotować ludzi na śmierć i ukazać, że czeka ona każdego. Widoczny jest tutaj motyw danse macabre, czyli swoisty taniec ze śmiercią, która ma absolutną władzę nad człowiekiem i jego życiem, które szybko przemija. Jest uznawany za jeden z najcenniejszych zabytków poezji świeckiej w języku polskim.
LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI
Znany również jako „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”, albo „Posłuchajcie Bracia Miła”. Jest to średniowieczny plankt, czyli utwór wyrażający żal i cierpienie po śmierci bliskiej osoby. Dzieło to jest uznawane za jeden z najwybitniejszych przykładów liryki w tej epoce.
Podsumowanie dzisiejszej lekcji niech stanowi poniższy filmik, dzięki któremu powtórzysz wszystkie informacje:
K.M.
Loading ...
